19 MAYIS ATATÜRK’Ü ANMA, GENÇLİK VE SPOR BAYRAMIMIZIN 102. YILDÖNÜMÜ KUTLU OLSUN (1)
Milli Mücadelenin Atatürk tarafından dile getirilen hikayesinin ilk cümlesi, “1919 senesi Mayısının 19’uncu günü Samsun’a çıktım” ile başlar. Diğer bir değişle 19 Mayıs 1919 büyük Türk Milletinin Milli Mücadelesinin fiilen başladığı tarihtir.Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna yönelik düşüncelerin, takvimlere düşen en önemli tarihlerinden biridir 19 Mayıs 1919..
Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün yeni hayatı, onun 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ayak basmasıyla başladı. Mustafa Kemal Atatürk’ün hem kendi kaderine hem de Türk Milletinin tarihine , çağın akışına, çeşitli yönlerden yön ve şekil veren mücadele safhası 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ayak basmasıyla başlar..19 Mayıs 1919’un önemi, Atatürk’ün Büyük Nutkunu 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkışı ile başlatmasından anlaşılmaktadır..
I.Dünya Savaşı sonunda Mondoros Limanında demirlenen Agamemnon Zırhlısında Osmanlı Devleti adına Bahriye Nazırı Rauf Orbay Bey, Büyük Britanya adına İngiliz Amiral ArthurGoughCalthorpe tarafından 30 Ekim 1918 akşamı Mondoros Ateşkes Antlaşması imzalandı ve 1 Kasım sabahından itibaren Osmanlı Devleti ile Britanya İmparatorluğu arasında ateşkes ilan edildi..
Mondoros Ateşkes Antlaşması, I. Dünya Savaşı’nda yenik düşen Osmanlı Devleti’nin sonunu hazırlayan bir antlaşma olması yanında Antlaşmanın 7. Maddesi çerçevesinde İtilaf Devletleri kendi güvenliklerini tehdit edecek bir durum ortaya çıkarsa, istedikleri bölgeyi işgal edebileceklerdi.
30 Ekim 1918’de Mondoros Ateşkes Antlaşmasının imzalanmasının ardından İtilaf Devletleri Donanması , 7 Kasım 1918’de yardımcı gemileriyle beraber mayınları temizlemek bahanesiyle Çanakkale Boğazı’ndan Marmara’ya giriş yapmışlardı.. 13 Kasım 1918 günü İtilaf Devletlerinden 61 parça Harp gemisinden müteşekkil bir donanma İstanbul önlerine gelip demir atmışlardı..Bu donanmada 15 Muharebe Gemisi, 11 Kruvazör, 29 Muhrip ve 6 Denizaltı gemisi bulunuyordu..
13 Kasım 1918’de İtilaf Filosu’ndan 2616 İngiliz, 540 Fransız ve 470 İtalyan askeri olmak üzere toplam 3626 asker karaya çıkarılmıştır. Kaynak: Zekeriya Türkmen, İstanbul’un İşgali ve İşgal Döneminde Uygulamalar, 13 Kasım 1918
Diğer yandan ayni anda Mustafa Kemal Atatürk’ün Adana’dan bindiği Tren, 13 Kasım 1918 Çarşamba günü saat 12.45’te Haydarpaşa’ya varıyordu. Atatürk,Haydarpaşa’da Trenden inerken 61 parçalık İtilaf Devletleri Donanması da İstanbul’u adeta işgal ediyordu. Kaderin cilvesine bakınız ki işgalciler ve o işgalcileri ilerleyen yıllarda kovacak olan Atatürk ayni gün ayni saatlerde İstanbul’a gelmişlerdi.
Düşman Donanmasının Boğaz’a giriş töreni nedeniyle Boğaz trafiği durdurulmuştu. Tören sırasında bir Osmanlı Devleti heyeti de Amiral Gemisine giderek işgalcilere “Osmanlı Hükümeti adına Hoş Geldiniz” diyordu!..
… Atatürk, Yaveri Abbas (Gürer) ve kendisini karşılamaya gelen arkadaşı Rasim Ferit (Talay) ile birlikte Haydarpaşa Garı’nın köşesindeki Çayhanede , kafasında bin türlü düşüncelerle 2-3 saat boyunca düşman donanmasının Boğaz’a yerleşmesini seyretmek zorunda kaldı. O Donanmayı3 yıl kadar önce 19 Şubat-18 Mart 1915 günlerinde Çanakkale’de durduran Anafartalar Kahramanı Mustafa Kemal Atatürk, o günde düşman donanmasının serbestçe İstanbul’u işgaline tanık oluyor ve de arkadaşlarına dönerek: “Hata ettim!.. İstanbul’a gelmemeliydim. Bir an önce Anadolu’ya dönmenin çaresine bakmalı” demişti. Kaynak: https://www.sozcu.com.tr/2019/yazarlar/sinan-meydan/ataturkun-bagimsizlik-yolu-2-istanbuldaki-altı-ay-477181/
Ayni gün eski küçük Kartal istimbotu ile Boğaz’dan karşıya geçen Mustafa Kemal; İngiliz ve Fransız bayraklarının dalgalandığı işgal donanmasının arasından geçerken Kartal İstimbot’un güvertesinden ufka doğru bakıp “Geldikleri Gibi Giderler” demişti..
30 Ekim 1918 Mondoros Ateşkes Antlaşmasının 7. Maddesine göre “karışıklık çıkan yerler İtilaf Devletleri tarafından işgal edilecekti.” Nitekim , İtilaf Devletleri bu maddeye dayanarak bir çok yeri işgal etmişlerdi. Mondoros Ateşkes Antlaşmasından sonra Samsun ve civarında karışıklık yaratan Rum çetelerine karşı Türk direnişi İngilizlerin dikkatini çekiyordu. Azınlıkların bu isyanları kurdukları cemiyetlerle yönlendiriyor, İtilaf devletleri de destekliyordu.
İngiliz Amiral Caltthorpe ve Amet, Kasım 1918 sonlarında “Samsun’da Mütareke Hükümlerinin henüz uygulanmamış olduğunu ve Hristiyanları toptan öldürmek için Müslüman Ahalinin silahlandırıldığını” iddia etmişlerdi. Ocak 1919’da AmericanTobaccoCompany, Londra’ya gönderdiğibir raporda “BütünMüslümanların, özellikle köylülerin silahlandırıldığını”bildirmişti.Kaynak:https://www.sozcu.com.tr./2020/yazarlar/sinan-meydan/ataturk-samsuna-direnis-baslatmasi-icin-göderilmedi-5820165/
Neticede İngilizler, 9 Mart1919’da Samsun’a 200 kişilik küçük bir askeri birlik çıkarmışlar, 50kişilik bir Müfrezeyi de Merzifon’a göndermişlerdi.İngilizlerin Samsun’a asker çıkarmaları bölge halkının tepkisini çekmiş; 17-18 Mart 1919 gecesi Makineli Tüfek Bölüğüne bağlı Teğmen Hamdi Bey askerleriyle dağa çıkmıştı. Kaynak: Sabahattin Selek, Anadolu İhtilali, C.1, s.216, İstanbul, 2004
Teğmen Hamdi Bey’in direniş için dağa çıkması üzerine İngiliz Yüksek Komiseri Amiral Calthorpe, 21 Nisan 1919’da İstanbul Saray Hükümeti’ne bir nota vermişti. Kaynak: https://www.sozcu.com.tr./2020/yazarlar/sinan-meydan/ataturk-samsuna-direnis-baslatmasi-icin-göderilmedi-5820165/
O günde 25 Nisan 1919’da bizzat Sadrazam Ferit’i ziyaret ederek ayni istekleri tekrarlamıştı. Damat Ferit, İngiliz yetkililere, “Hükümetin halkı silahsızlandırarak” bu sorunu en kısa zamanda çözeceğini bildirmişti. İngilizlerin isteklerini yerine getirmek için İstanbul Saray Hükümeti Samsun’a bir “Umumi Müfettiş” göndermeye karar verdi. Dahiliye Nazırı Mehmet Ali Bey, Sadrazam Damat Ferit’e, bu görevin Atatürk’e verilmesini önerdi. Ayrıca Fevzi (Çakmak) Paşa da İngilizlere, Atatürk’ün “İttihatçılara karşı olduğunu” söyleyerek bu görevlendirmeye zemin hazırladı. Bunun üzerine Sadrazam Damat Ferit , birkaç kere Atatürk’le özel görüşerek bu görevi ona verdi. Atatürk’ün İstanbul Saray Hükümetindeki asker-sivil tanıdıklarının telkinleri, Atatürk’ün Alman karşıtı olması, İttihatçı olmaması, Padişah’ın “Fahri Yaverliğini” yapması , Çanakkale başarısı ve Atatürk’ün ifadesiyle “İstanbul’dan uzaklaştırılmak istenmesi” gibi nedenler onun “Müfettişlik” görevine getirilmesinde etkilioldu. https://www.sozcu.com.tr./2020/yazarlar/sinan-meydan/ataturk-samsuna-direnis-baslatmasi-icin-göderilmedi-5820165/
Atatürk; yola çıkış öyküsünü şöyle anlatmaktadır: “İstanbul’dan ayrılmak üzere evimden otomobile bineceğim sırada Rauf Bey yanıma gelmişti. Bineceğim vapurun izleneceğini ve beni İstanbul’dayken tutuklayamadıklarına göre, belki de Karadeniz’de batırılacağımı güvenilir bir yerden işitmiş, onu haber verdi. Ben; İstanbul’da kalıp tutuklanmaktansa boğulmayı tercih ettim ve yola çıktım.” Demişti.
Mustafa Kemal’in Samsun’a atanma emri5 Mayıs 1919’da Takvim-i Vekayi’de yayınlandı. Bu atama kararı, Mustafa Kemal Paşa’nın Anadolu’da yapacağı hamleler ve milli mücadele girişimleri için büyük bir önem taşıyordu..
19 Mayıs 1919 tarihi, Türk İstiklal Harbinin hukuken kendi istiklalini kurtarmak yönünde kendi azim ve kararını ortaya koyduğu bir tarihtir. Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkışından sonra Anadolu’da Kuva-yı Milliye derlenip toparlanacak ve Hakimiyet-i Milliye’nin idamesi için mücadeleye başlanacaktı..
22 Mayıs 2017 tarihli Sözcü Gazetesindeki köşesinde “Atatürk’ü Samsun’a Kimler, Neden Gönderdi” başlıklı yazısında sayın Sinan Meydan; Atatürk’e verilen görevleri şöyle sıralıyordu:1-Bölgede asayişin sağlanması, 2-Silah ve cephanenin toplanıp koruma altına alınması, 3- Şuralar varsa ve asker toplanıyorsa bunların engellenmesi, 4-Şuraların kapatılması
Görüldüğü gibi Padişah Vahdettin, Atatürk’ü Anadolu’ya bazı yazarların iddia ettiği gibi durup dururken göndermiş değildir. Damat Ferit Hükümeti, doğrudan İngilizlerin notası ve isteği doğrultusunda harekete geçmişti. Verilen görev ve yetkilerden de görüleceği gibi Atatürk’ten istenen ve beklenen Anadolu’da bir direniş başlatılması değil, tam tersine yer yer başlayan direnişlerin etkisiz hale getirilmesiydi..
Atatürk’ün 9. Ordu Müfettişi olarak Anadolu’ya atanması Türk Milletinin kurtuluşu için planlarını hayata geçirmek adına büyük bir fırsattı. Atatürk verilen görevi severek kabul etti. Mustafa Kemal Paşa ve silah arkadaşlarını Samsun’a götürmek için Bandırma Vapuru ayarlandı. Yolculuk için bütün hazırlıklar yapıldı . Atatürk ve silah arkadaşları, 16 Mayıs 1919’da Samsun’a doğru yola çıktı.
3 gün süren zorlu bir yolculuktan sonra 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ulaştı. Atatürk’e verilen görev Anadolu’da düşmana karşı başlayan direnişi kontrol altına almak ve direnişe engel olmaktı. Mustafa Kemal Atatürk’ün ise hedefi; Anadolu’da direniş örgütlerini birleştirip Milli Mücadeleyi başlatmaktı…Atatürk’ün 9. Ordu Müfettişi olarak Anadolu’ya atanması Kurtuluş Savaşının planlarını hayata geçirmesine bir fırsat olacaktı..
Atatürk ve silah arkadaşlarını saygı ve minnetle, şükranla anıyoruz .. DEVAM EDECEK