29 EKİM CUMHURİYET BAYRAMINIZ KUTLU OLSUN (1)

Cumhuriyet Bayramı, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet yönetimini ilan etmesi anısına her yıl 29 Ekim günü Anavatanımız Türkiye’de ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde kutlanan bir milli  bayramdır.29 Ekim, Anavatanımız Türkiye’de 1925 yılında çıkarılan bir yasa ile ulusal (milli)  bayram olarak kutlanmaya başlanmıştır..
Cumhuriyet Bayramı’nın kutlandığı  ülkeler olan Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde 28 Ekim öğleden sonra ve 29 Ekim tam gün olmak üzere bir buçuk gün resmi tatildir.   29 Ekimlerde stadyumlarda şenlikler yapılır, akşam ise geleneksel olarak ‘Fener Alayları’ düzenlenir..
..Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk, cumhuriyetin onuncu yıl kutlamalarının yapıldığı  29 Ekim 1933 tarihinde verdiği Onuncu Yıl Nutku’nda, bu günü “En Büyük Bayram” olarak nitelendirmiştir.
Geriye dönüp bakacak olursak; Osmanlı İmparatorluğu, 1876 yılına kadar Mutlak Monarşi, 1876-1878 ve 1908-1918 yılları  arasında Meşruti Monarşi ile yönetilmişti..
..I. Dünya Savaşı’nda  yenilgiye uğramasının ardından işgale uğrayan Anadolu’da Türk halkının  işgalcilere karşı  Mustafa Kemal Paşa önderliğinde verdiği Milli Mücadele, Ekim 1922 tarihinde milli güçlerin zaferi ile sonuçlandı.  Bu süreçte  “Büyük Millet Meclisi” adıyla 23 Nisan 1920’de Ankara’da toplanan halkın temsilcileri, 20 Ocak 1921’de  Teşkilat-ı Esasiye Kanunu adlı yasayı kabul ederek egemenliğin, Türk ulusuna ait olduğunu ilan etmiş ve 1 Kasım 1922’de aldığı kararla  saltanatı kaldırmış ve de ülke, Meclis Hükümeti tarafından yönetilmekteydi..
..27 Ekim 1923’te İcra Vekilleri Heyeti’nin istifası ve yerine Meclisin güvenini kazanacak yeni bir kabinenin kurulmaması üzerine  Mustafa Kemal Paşa, yönetim biçiminin Cumhuriyet olması için  İsmet İnönü ile birlikte bir yasa değişikliği  tasarısı hazırlayarak, 29 Ekim 1923’te Meclis’e sundu.  Teşkilat-ı  Esasiye Kanununda yapılan değişikliklerin  kabulü ile  Cumhuriyet, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından ilan edilmiş oldu..
Türkiye Cumhuriyeti’nin    ilanı  Ankara’da 101 pare top atışı ile duyuruldu ve 29 Ekim gecesi ile 30 Ekim 1923 tarihinde başta Ankara olmak üzere tüm ülkede bir bayram havasında kutlandı. 
Türkiye Cumhuriyeti ilan edildiği sırada henüz  29 Ekim günü bayram ilan edilmemiş, kutlamalar konusunda bir düzenleme yapılmamıştı. 29 Ekim gecesi ve  30 Ekim günündeki şenlikleri  halk  kendiliğinden organize etti.. Ertesi yıl, 26 Ekim 2024 tarihli 986 numaralı kararname ile  Cumhuriyet’in ilanının 101 pare top atılarak ve planlanacak özel programla  kutlanmasına karar verildi.  1924 yılında yapılan kutlamalar,  daha sonra yapılacak olan Cumhuriyet’in ilanı kutlamalarının başlangıcı oldu..
..2 Şubat 1925’te Hariciye Vekaletince (Dışişleri Bakanlığı) düzenlenen bir yasa teklifinde 29 Ekim’in bayram olması önerildi. Bu teklif Meclis Anayasa Komisyonu tarafından incelendi ve 18 Nisan’da karara bağlandı, 19 Nisan’da ise teklif TBMM tarafından kabul edildi..
..Cumhuriyetin İlanına Müsadif 29 Teşrinievvel Gününün Milli Bayram Addi  Hakkında Kanun” ile 29 Ekim’de Cumhuriyet Bayramı’nın Milli Bayram olarak kutlanması resmi bir hüküm şekline geldi. Cumhuriyetin ilan edildiği gün, 1925’ten itibaren ülke içinde ve dış temsilciliklerde resmi bir bayram olarak kutlanmaya başladı..
..Hükümet 27 Mayıs 1935’te milli bayramlar hakkında yeni bir düzenleme yaparak ülkede  kutlanan bayramları ve içeriklerini yeniden belirledi. Daha evvel Meşrutiyet’in ilan günü olan Hürriyet Bayramı ile Saltanatın kaldırılış günü olan Hakimiyet Bayramı milli bayramlar arasından kaldırılarak kutlanmasına son verildi.  Cumhuriyet’in  ilan edildiği 29 Ekim günü “Ulusal Bayram” olarak ilan edildi ve devlet adına  o günde tören yapılması karara bağlandı..
..Cumhuriyet’in ilk yıllarında, Cumhuriyet Bayramı kutlamalarında yıkılan bir devletin enkazından genç Türkiye Cumhuriyeti’nin  doğduğu vurgusu yapılmıştır. Bu ilk zamanlarda kutlamalar, günübirlik yapılan törenler şeklindeydi. Ayni gün içinde törenler, sabah resmi kabul ile başlar, daha sonra devlet erkanı önünde resmi geçit düzenlenir ve akşam da Fener Alayı gerçekleştirilerek program üç kısımda tamamlanmış olurdu. Ayrıca bayram akşamları şehrin idarecileri ve ileri gelenlerinin katıldığı “Cumhuriyet Baloları” düzenlendi. Törenlerin bu yapısı 1933 yılına kadar devam etti..
..Cumhuriyet Bayramı kutlamalarında 1933 yılında gerçekleşen onuncu yıl kutlamalarının ayrı bir yeri ve önemi vardır. 1923’te kurulan Cumhuriyet’in on yıl gibi kısa bir süre içinde gerçekleştirdiği reformların ve ekonomik kalkınmanın halka ve tüm dış dünyaya gösterilmek istenmesi Cumhuriyet Bayramı kutlamalarına farklı bir anlam yüklenmesine sebep oldu..
..Onuncu yılda kutlamalar daha önce yapılan bayram kutlamalarından çok daha geniş bir şekilde organize edildi. Hazırlıklar için 11 Haziran 1933 tarihinde TBMM’de görüşülen ve 12 maddeden oluşan 2305 sayılı  “Cumhuriyetin İlanının Onuncu  Yıl Dönümü  Kutlama Kanunu” kabul edildi. Bu yasa ile 10. Yıl kutlamalarının üç gün sürmesi  ve bu günlerin resmi tatil olması kararlaştırıldı..
..Tüm yurtta, 10. Yıl bayram kutlama törenlerinin yapıldığı yerlere “ Cumhuriyet Meydanı” adı verildi ve isim koyma törenleri yapıldı. İsim konma törenleri sırasında hatıra olarak “Cumhuriyet Anıtı” veya “Cumhuriyet Taşı” denilen   mütevazi anıtlar yapıldı..
..Kutlamalar, çok renkli geçti. Gazi Mustafa Kemal Atatürk , Ankara Cumhuriyet Meydanı’nda Onuncu yıl Nutku’nu okudu. Onuncu yıl Marşı bestelendi ve Marş her yerde okunur oldu.  1934 yılından  1945 yılına kadar yapılan Cumhuriyet Bayramı kutlamaları bazı değişiklikler dışında 1933 yılında yapılan Cumhuriyet Bayramı kutlamaları örnek alınarak düzenlendi.
..Yüzüncü yıl kutlamaları tüm ülkede, “Türkiye Yüz Yılı” temasıyla gerçekleştirilmiştir.  İletişim Başkanlığı tarafından yüzüncü yıla özel Logo tasarlanmıştır. Ayrıca 400 eser arasından seçilen Yüzüncü Yıl Marşı ilk kez 30 Ağustos 1923 tarihinde  Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’ndeki Zafer Bayramı etkinlikleri sırasında çalınmıştır..
..Şehirlerde ise Belediyeler tarafından çeşitli şekillerde kutlamalar gerçekleştirilmiştir. İstanbul Büyükşehir Belediyesi “Demokrasi Yüzyılı” temasıyla etkinliklerini düzenledi. İstanbul’daki Vatan Caddesi’nde yapılan geçit törenine İstanbul Valisi Davut Gül, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu ve I. Ordu Komutanı Ali Sivri katılmıştır. İstanbul Havalimanı da 100. Yıl Logosu ve Türk bayrakları ile süslendi..
29 Ekim Cumhuriyet Bayramınız Kutlu Olsun..  YARIN DEVAM EDECEK…