Yunanistan alıp da ödemediği borçların sorunları ile cebelleşiyor, “sizin istediğiniz gibi ödemeyeceğim” deyip Avrupaya efeleniyor.
KKTCnin komşusu Kıbrıs Rum kesiminin de dış kaynaklı borçları çok fazla. Ki, Rum ekonomisinin normalleşmesi için Troyka 2 yıldır sıkı bir mali politika uyguluyor.
KKTC borçlar konusunda daha şanlı.
Tek “borcu” Türkiyeye.
“Borcunu öde” diyen yok. Aksine, “para vereyim de iç borç faizlerini öde” diyen var.
Maliyenin dış borç ödeme sıkıntısı yok.
KKTC için asıl sıkıntı iç borçlar.
Geçtiğimiz aylarda röportaj yaptığım, Kıbrıs Türk Ticarete Odası (KTTO) eski başkanı, ülkenin önde gelen işadamlarından Günay Çerkez, iç borç yüküne iaşret ederek, KKTCde her doğan çocuğun 15 bin TL borç ile dünyaya geldiğini söylemişti.
Keza milletvekili Birikim Özgür de bir söyleşimizde, KKTCnin “maaş ödemek için borçlandığını” anlatmıştı.
Özgür, 29 Aralık 2014deki söyleşide, “Bizim dış borçlarımızın tamamı Türkiyeden alınan kredilerdir. Bugün itibarıyla Türkiye-KKTC ilişkilerine bağlı olarak dış borcumuz bir sıkıntı olarak algılanmamaktadır ancak iç borçların yüksekliği ve faizlerini dahi ödemiyor oluşumuz ciddi sıkıntılara sebebiyet vermektedir. Borçlanarak geleceği ipotek altına alıyoruz” demişti.
KAYNAK AKTARILDI ÖDENMEDİ
“Borç Kamçı mıdır?” başlığıyla 27 Aralık 2014de yayımlanan yazımda, ödenmeyen iç borç faizlerine değinmiş, hiç borçlanmadan her yıl 250-300 milyon TL borç faizinin biriktiğini, Türkiyenin ilk kez, KKTCnin iç borç faizlerini ödemesi için, 2013-2015 ekonomik programına sadece borç faiz ödemesi için toplam 300 milyon TL ödenek koyduğunu ama hükümetin bunu uygulamadığını yazmıştım.
Bugün Yunanistan Avrupaya, aldığı borcu “ödemeyeceğim” resti çekerken, Türkiye, “borç” da verdiği KKTCye, iç borç faizlerini ödemesi için geri dönüşümsüz, ayrı bir kalemde kaynak aktarıyor ama borç faizlerinin ödenmesine bir türlü geçilemiyor.
“Borç kamçı mıdır?” yazımdan kısa bir bölümü tekrar hatırlatmak istiyorum:
“Ödenmeyen iç borç faizleri her yıl katlanıyor. Yeni borç yapılmamasına rağmen kamu borcu her yıl 250-300 milyon TL civarında artıyor.
Sendikalar “göç yasası” diye yollara düşüyor ya, işte gelecek nesillere yüklenen bu borç stoku gerçek bir ‘göç yasası işlevinde.
Vatandaş gibi, devletin de borcunu ödeyerek sorumluluğunu yerine getirmesi gerekiyor.
Devlet, borç faizlerini ödeyerek, sorumluluğunu yerine getirmiş olacak ki, böylece ekonomiye güven gelecek.
Faizler ödendiği zaman borcu veren bankaların maliyetleri de düşmüş olacak, üzerlerindeki yük hafifleyecek. Bu da faizlerin düşmesi ve dolayısıyla ekonominin canlanması anlıma geliyor.
Bir önceki yazımda, Türkiyenin biriken borç faizlerinin ödenmesi için, 2013-2015 programına, daha önce hiç verilmeyen, faiz ödemesi için toplam 300 milyon TL ödenek koyduğunu, bunun uygulanmasıyla ilgili çok ciddi bir siyasi irade gerektiğini, şimdiye kadar, KKTC kanadında, faiz ödemesi için ayrılan kaynağın kullanılması yönünde bir çalışma yapılmadığının görüldüğünü yazmıştım….”
MALİYE BAKANI: “GSMHNİN YÜZDE 160LARINA
VARAN BİR BORÇ YÜKÜMÜZ VAR”
KKTC Maliye Bakanı Zeren Mungan dün (7 Temmuz 2015), ekibiyle birlikte düzenlediği basın toplantısında 2 yıllık faaliyetlerini anlattı, bir yerde de bakanlığa “veda” etti…
Mungan, soru cevap bölümünde, iç borçlara ve borç faizlerinin ödenmesine değinerek, bu yıl içinde faiz ödenmesine başlanabileceğinin sinyalini verdi ama bir yıllık borç faizini ödeyecek bir mali yapının olmadığını da söyledi.
Bakan Mungana, “Kıbrısta olası bir çözüm halinde, KKTCnin maliyesi ile Güney Kıbrısın maliyesi birleşmeye altyapı olarak hazır mı? sorusuna “Hiçbir sıkıntımız yok” karşılığını verdi ve borçlarla ilgili bilgi KKTCnin borçalrıyla ilgili bilgi aktardı.
KKTCnin dış borcunun Türkiyeye olduğunu ve acil bir ödeme zorunluluğunun olmadığının altını çizen Zeren Mungan, Rum tarafının borçlarının ise uluslararası kuruluşlara olduğuna işaret etti.
“YEREL BANKALARA 4.5 MİLYAR TL BORÇ VAR”
Maliye Bakanı Mungan, KKTCnin yerel bankalara olan 4.5 milyar TL iç borcuna ve yıllık 300 milyon TL olan iç borç faizlerine vurgu yaparak, şu bilgileri paylaştı:
“Yerel bankalara 4.5 milyar TL borcumuz var. Bunun, 2015in ikinci yarısında geri ödemelerinin başlatılabilmesine uygun bir bütçe yapımız söz konusudur. Türkiye Cumhuriyetine de devirli borçlarımız var ama şuanda uygulama zorunluluğu gözükmüyor.
Yalnızca yerel borçlarımızı dikkate alırsak, Maastricht kriterlerine göre
borçlarınız milli gelirin yüzde 60ını geçmeyecek, bu yönüyle iç borçlarımız Maastricht kriterleri sınırı civarında, yüzde 60lara yakın seviyede. Ancak Türkiye Cumhuriyetine olan borçlarımız ise bir yıllık milli gelirimiz düzeyinde. Yani ikisini birlikte düşündüğünüzde, Gayrisafi Milli Hasılanın (GSMH) yüzde 160larına varan bir borç yükümüz var. Ancak Türkiye Cumhuriyetine olan borç yükümüzle ilgili şuanda bir sıkıntı gözükmüyor. Borç yükü açısından baktığımızda, çözüm sonrası Güney ile (Rum Kesimi) birlikte yola devam edeceğimiz aşamada, Güneyin de ciddi borçları var. Ve Annan Planı döneminde de yapılan görüşmelerde zaten her federe devletin kendi borçlarını yapılandırması öngörülmüştü. İç borçlarımızı rahatlıkla, o yapı içerisinde çevirebiliriz. Türkiye Cumhuriyetine olan borçlar da uzun vadede yapılandırılabilir. Rum tarafının borçları daha çok uluslararası kuruluşlara. Birleşme anında borçlar yönünden, denge açısından bakacak olursak herhangi bir sıkıntı yaşamayacağız.
Ancak tabiî ki tedbiri elden bırakmadan, yeni borç yaratmadan mevcut borçları aşağı çekme gayreti göstermeliyiz.
Özellikle iç borçların, daha fazla büyümemesi için, faizlerini olsun ödemeye başlamamız gerekiyor.”
Soru: İç borç faizlerinin ödenmesine ne zaman başlanacak?”
“2015in ikinci yarısında başlayabilecek bir mali yapımızı söz konusudur. Bu yıl içinde başlanabilir.”
YILLIK 300 MİLYON TLNİN ÜZERİNDE İÇ BORÇ FAİZİ
Soru: İç borç faizi ne kadar?”
“Yıllık 300 milyon TLnin üzerinde iç borç faizi var. Bu yıl, bir yıl için iç borç faizinin ödenebilmesi çok mümkün değil. Gerçekçi bakmak lazım. Ama bir kısmı karşılanabilir. Bir kısmı da Merkez Bankası ile yürüttüğümüz borçlanma uygulamalarının hayata geçirilerek, devlet tahvili çıkartılarak, çünkü bizim yerel bankalardan kullandığımız borçlar yüze 13-14ler düzeyinde ama Merkez Bankası yüzde 8.5ler düzeyinde borçlanma yapabilecek durumda. Yani daha düşük faiz ile devlet borçlanma yaparak, yerel bankalara olan borçlarını aşağıya çekebilir.”
Yeni hükümetin yeni Maliye Bakanının önündeki konulardan biri de iç borç faizlerinin ödenmesi olacak.
Borcunu ödemeyenin düştüğü hali, Yunanistan gösteriyor.
Reform hükümeti olması beklentisiyle kurulma aşamasında olan yeni KKTC hükümeti, adeta, “borcun borcumdur” deyip, borç faizi ödemesi için kaynak aktaran Türkiyenin bu yaklaşımını iyi değerlendirmeli.