BYPASS AMELİYATLARINDAN SONRA GIDA TÜKETİMİ

Hastalarımın özellikle bypass ameliyatlarından sonra nasıl beslenmeleri gerektiği sorusu çok fazla gündeme gelmektedir. Şu kadarını söyleyeyim burada yazacaklarım sadece bypass ameliyatlarını değil stent takılan ve/veya balon tedavisi yapılan, hatta kalp hastalığı tanısı alan hastalarımız için de büyük oranda geçerli olacaktır.
Öncelikle şu kavramın çok iyi anlaşılması gerekmektedir. Gerek ilaç tedavileri gerek balon ve/veya stent uygulamaları gerekse bypass ameliyatları hiçbir zaman damardaki kireçlenmenin ve dolayısıyla damar sertliği dediğimiz aterosklerozun kesin bir tedavisi değildir. Yapılan işlem hasarlanmış damarlardaki tıkanıklığın kişiye zarar vermesini önleyecek problemlerin ortaya çıkmasını engelleyerek hastaya daha kaliteli bir yaşam sunmaktır. Yani, hangi tedavi şeklini uygularsak uygulayalım bilmeliyiz ki hastalığın kendisi yerinde durmaktadır ancak zarar verme ihtimali düşürülmektedir. O halde bu hastalığın ilerlemesinde rol alan faktörleri değiştirmek yapılan tedavilerin daha uzun süreli olması açısından önem kazanacaktır. Bu faktörlerden bir tanesi de gıda tüketimidir.
Damar sertliği konusunda ve özellikle önemli bir ameliyat olan bypass ameliyatlarından sonra gıda tüketiminin nasıl olması gerektiği konusunda araştırmalar hala daha devam etmekte dolayısıyla bu konu güncelliğini korumakla birlikte üzerinde tam da fikir birliğine varılamadığı bir konu olarak karşımızda durmaktadır. Dolayısıyla burada anlatacaklarım güncel yaklaşımlar içerisinde en çok kabul gören uygulamalar olup önümüzdeki yıllarda değişime açık bilgiler olacaktır.
Değerli okurlar, küçük kesiyle yapılan ve iyileşme süresi biraz daha hızlı olabilen bypass ameliyatları ve standart uygulamalar ile (göğüs kemiği kesilerek) yapılan bypass ameliyatları oldukça önemli ve hayati ameliyatlardır. Özellikle kanın kalp akciğer pompası kullanıldığı zaman yapay yüzeylerde dolaşması ve vücut dışında oksijenlendirilerek yeniden vücuda pompalanması vücutta pek çok stres hormonunun harekete geçmesine ve güçlü bir yangı (inflamasyon) ortaya çıkmasına neden olur. Bundan dolayı standart bir bypass ameliyatından sonra vücudun iyileşmesi ve tam olarak kendine gelmesi 3 aya kadar uzayabilir. Bu süreçte hastaların özellikle beslenme ve egzersizlerine dikkat göstermeleri daha sorunsuz bir nekahet dönemi geçirebilmeleri açısından vazgeçilmezdir. Hastaneden ayrılmadan önce size egzersiz, ilaçlar, takip randevuları, devam eden yara bakımı ve normal aktivitelere devam etme konusunda ayrıntılı talimatlar verilecektir. Bunun yanı sıra beslenmenizle ilgili ayrıntılı bir bilgiyi de mutlaka talep etmelisiniz.
Bypass ameliyatınızdan sonra sağlıklı beslenmeye odaklanmanız gerekecektir. Bu vücudunuzun iyileşmesine yardımcı olacak, komplikasyon riskinizi azaltacak ve iyi bir şekilde iyileşmenizi sağlayacaktır. Birçok çalışma meyve, sebze, tam tahıllar, kuruyemişler ve tohumlar açısından zengin bir beslenmenin kalp hastalığı riskinizi azaltabileceğini göstermiştir1. İştahınızın azaldığını ve yemeğin tadının kaybolduğunu fark edebilirsiniz. Koku duyunuz değişebilir ve ağzınızda tuhaf bir metalik tat da hissedebilirsiniz. Bu durum ameliyattan veya kullandığınız ilaçlardan kaynaklanabilir ve tamamen iyileşmesi 3 ayı bulabilir. Sık sık az miktarda yemek yemeye çalışın. Özellikle canınızın çektiği gıdalara öncelik verin. Şunu her zaman aklınızda bulundurun. Özellikle diyabet varlığında size özel gıdaların doktor ya da diyetisyeniniz tarafından düzenlenmesi kan şekeri kontrolünüz açısından gereklidir. Dengeli bir diyetin sürdürülmesi, cerrahi komplikasyonları azaltmada ve kalp hastalığının tersine çevrilmesini teşvik etmede çok değerli bir rol oynar2.
Kalp ameliyatından sonra iyileşmek için iyi oranda protein ve yeterli kaloriye ihtiyacınız vardır. Sağlıklı bir bireyin normal protein alımı vücut ağırlığının kilogramı başına 1 gram iken, bypass ameliyatı geçirmişseniz günlük vücut ağırlığının kilogramı başına 1,2-1,5 gram proteine ihtiyaç duyarsınız. İştahınızı etkileyen ilaçlar kullanıyor olabileceğiniz için günlük gereksinimlerinizi karşılamak zor olabilir. Yağsız et, çorba, filiz, süt ürünleri veya baklagiller, karışık tuzsuz kuruyemiş ve tohumlar gibi protein açısından zengin gıdaları tüketmeniz protein gereksinimlerinizi karşılamanıza yardımcı olabilir.
Doğal şekerli gıdalar sıklıkla sağlıklı gıdalar olarak tüketilebilir ve ameliyat sonrası kaybedilen kilonun kazanılmasına katkıda bulunabilir. Bunlar arasında muz, vanilya, tarçın, keçi boynuzu (harnup), hurma havuç sayılabilir. Kan şekerinizi kontrol altında tutmak önemlidir çünkü yüksek kan şekeri vücudunuzun iyileşmesini de zorlaştırır. Beyaz şeker, esmer şeker gibi herhangi bir biçimde eklenen şeker zararlıdır ve olabildiğince kaçınılması veya minimumda tutulması gerekir. Bal hakkında farklı görüşler olsa da kan şekerini yükseltmeyecek kadar küçük oranlarda tüketilmesinde büyük bir sakınca yoktur
Ayrıca kaçınılması gereken gıdaları da bilmekte fayda vardır. Tuz alımınızı azaltmak veya sodyum alımınızı günde 1500 mg'ın altına sınırlamak, sıvı birikimini azaltarak ve kalpteki aşırı stresi önleyerek kalbinize yardımcı olur. Kalp hastalarına düzenli olarak günde 1 gramdan az tuz (günde 1 çay kaşığından az) tüketmeleri tavsiye edilir; bu da paketlenmiş gıdalardan, turşulardan, cipslerden ve diğer atıştırmalıklardan kaçınmanız gerektiği anlamına gelir. İşlenmiş gıdalar ve paketlenmiş gıdaların önemli bir kısmı da trans yağ içerdiklerinden ve iyileşme sürecine olumsuz etki yapacaklarından tüketilmemelidirler.
Kaçınılması gereken iki önemli madde de alkol ve sigaradır. Alkol vücut bağışıklık sistemini baskılamakta sigara ise damar sertliğini (ateroskleroz) artırdığından ameliyat veya balon ve/veya stent sonrası uzak durulması gereken maddelerdir.
Değerli okurlar bypass ameliyatlarından sonra nekahet döneminin olabildiğince hızlı ve sağlıklı olabilmesi için gıdanın yanı sıra verilen egzersizlerin de yapılmasının önemi yadsınmamalıdır. Tek başına gıda ya da tek başına egzersiz yeterli değildir. Bu iki unsur birbirini tamamlayan, sağlıklı bir iyileşme için kıymetli bileşenlerdir.
Özetle, başta bypass ameliyatlarından sonra olmak üzere kalp ve damar hastalığı olan tüm hastaların gerek nekahet gerekse girişim veya ameliyat sonrası hayatlarında daha sağlıklı ve konforlu bir hayat sürebilmelerinin vazgeçilmezlerinden biri de gıdalarına dikkat etmeleri olacaktır. Tedavi edemediğimiz ancak zarar verme riskini çok azaltabildiğimiz damar sertliğinin ilerlemesinin yavaşlatılabilmesinin önemli anahtarlarından olan gıda tüketimi dikkate ve ciddiye alınması gereken bir konudur.
Sağlıklı günler dilerim.
Kaynaklar:
1- https://www.svhhearthealth.com.au/rehabilitation/after-cardiac-bypass-surgery
2- http://www.cardiacwellnessinstitute.com/heart-disease-treatment-prevention/uncategorized/eat-right-to-regain-health-after-your-bypass-surgery/