BM'den liderlere uzlaşıyı kolaylaştırma çağrısı

Özlem Şahin ŞAKAR-New York-HALKIN SESİ
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, BM’nin, tüm Kıbrıslılar’ı diyalog arayışlarında desteklemeye devam edeceğini, ancak statükonun durağan olmadığını ve uzun süredir devam eden bu anlaşmazlığın  hem pratik hem de psikolojik olarak daha fazla engel yarattığını belirtti.
Guterres, "Bu nedenle her iki lidere, uzlaşıyı kolaylaştırma ve toplumlararası temasları destekleme yönünde samimi adımlar atmaları ve aynı zamanda sivil toplum örgütlerinin seslerinin siyasi karar alma sürecine anlamlı bir şekilde dahil edilmesini sağlamaları çağrısında bulunuyorum" dedi.
Guterres, garantör ülkelere de seslenerek Kıbrıs’ın iki liderini çözüm yolunda diyaloğa teşvik etmeye çağırdı.
Genel Sekreter Guterres, BM Güvenlik Konseyi üyelerine, Kıbrıs’taki BM Barış Gücü (UNFICYP)  ve BM İyi Niyet Misyonlarına ilişkin iki ön rapor sundu. Adada 13 Aralık 2023 ile 12 Haziran 2024 tarihleri arasında yaşanan önemli gelişmelere, Genel Sekreterin Kıbrıs danışman yardımcısı Colin Stewart’ın liderliğinde yürütülen BM İyi Niyet Misyonu  ve UNFICYP’in faaliyetlerine  ilişkin bilgi veren ön raporlar henüz resmi olarak yayınlanmadı.
SİVİL TOPLUMDAN ÇAĞRILAR
Slovak Cumhuriyetinin himayesinde, Kıbrıslı Türk ve Rum siyasi parti temsilcilerinin toplantılarının ada genelinde 17 partinin katılımıyla düzenli olarak yapılmaya devam ettiğinin bildirildiği raporda, sözkonusu siyasi partilerin ortak bildirilerinde, "siyasi atmosferin iyileştirilmesi, gerginliğin azaltılması, ve müzakere masasına dönülmesi gerektiğini vurguladıkları" anımsatıldı. Raporda ayrıca kalıcı barışa ulaşma yönündeki adada yaşanan tüm hayal kırıklıklarına rağmen örgütlenen ve değişim çağrısında bulunan sivil toplum grupları ve girişimlerinde de bir artış olduğu kaydedildi.
ÖNEMLİ İLERLEME YOK
Ortak Teknik Komitelerin faaliyetlerine ayrıntılı bir şekilde yer verilen raporda, iki toplumun adanın doğal kaynaklarından karşılıklı olarak faydalanmasını amaçlayan spesifik bir girişimden de sözedildi.
Raporda teknik komiteler dışında, iki toplum arasında işbirliği ve güveni tesis edebilecek adımlar ve tedbirler konusunda anlamlı bir ilerleme kaydedilmediği de vurgulandı.
60 YIL
2024 yılının BM’nin Kıbrıs’taki varlığının 60. yıldönümü, geçen yılın da iki toplum arasındaki geçiş kapılarının açılmasının 20. Yıldönümü olduğu hatırlatılan raporda, "2024 yılında, devam eden statükodan duyulan hayal kırıklığı adadaki pek çok kişi tarafından hissedilmekte ve iki tarafın karşılıklı olarak kabul edilebilir bir yol üzerinde yapıcı bir şekilde çalışması için çağrılar giderek artmaktadır.BM, ileriye dönük ortak bir yol oluşturmak amacıyla tüm Kıbrıslılar’ın yanında yeralmaya ve onları diyalog konusunda desteklemeye devam edecektir" denildi.
Genel Sekreter bu kapsamda yeniden görüşmeye başlayan bazı teknik komitelerin görüşmelerinden memnuniyet duyduğunu belirterek iki toplumdan teknik komiteleri desteklemeye ve yeni güven artırıcı önlemler almaya devam etmelerini istedi, ayrıca iki toplum arasındaki ticaretin artmasının olası çözüme ilişkin elverişli bir ortam oluşturması açısından da elzem olduğunu vurguladı.
Her iki tarafın da ara bölgede ve ara bölgeye yakın yerlerde gerçekleştirdikleri eylemlerin güvensizliğin artmasına yolaçtığını belirten Genel Sekreter, "Her iki tarafın da giderek askerileşmesi, Kıbrıs meselesinde ileriye dönük bir yol istediğini savunan liderlerin siyasi söylemleriyle çelişmektedir. Her iki tarafa da bu tür tek taraflı eylemlerden kaçınmaları çağrımı yineliyorum" dedi. Genel Sekreter, Maraş’taki duruma ilişkin endişelerini de yinelediğini belirterek BM’nin Maraş’a ilişkin tutumunda bir değişiklik olmadığını kaydetti.
GARANTÖR ÜLKELERE ÇAĞRI
Genel Sekreter Guterres, Türkiye ve Yunanistan’ı, barışçıl komşuluk ilişkileri geliştirmeleri yönündeki kararlı tutumlarından dolayı takdir ettiğini ifade ederek bu durumun Kıbrıs meselesi açısından da örnek teşkil ettiğini belirtti. Genel Sekreter Guterres bu kapsamda üç garantör ülkenin Kıbrıs meselesindeki önemli rol ve sorumluluklarını hatırlatarak "Hepsini (Türkiye, Yunanistan ve İngiltere) Kıbrıs’ın iki liderini diyaloğa girmeye ve gerekli siyasi irade, yaratıcılık ve uzlaşmaya açıklık göstererek karşılıklı olarak kabul edilebilir bir yol aramaları için teşvik etmeye çağırıyorum" dedi.
KİŞİSEL TEMSİLCİDEN PEK SÖZ EDİLMEDİ
Genel Sekreter,  teknik komitelerin ve güven artırıcı önlemlerin elbette önemli olduğunu ama asıl önemli olanın, müzakerelere başlanması için bir başlangıç noktasına ulaşılması yönünde gerçek bir ilerleme sağlanılması olduğunu belirtti. Ancak bunun, Kıbrıslılar ve uluslararası topluma, adada barışçıl bir çözüm ve ortak geleceğin mümkün olabileceği konusunda güven verebileceğini belirten Guterres,  BM’nin tüm taraflarla temaslarının devam edeceğini ifade etti. Genel Sekreterin iyi niyet raporunda kişisel temsilcisi Holguin Cuellar’ın görüşmelerine ayrıntılı değinmemesi dikkati çekti. Kişisel Temsilcinin görev süresine ilişkin de bir bilgi paylaşılmadı.
UNFICYP RAPORU
Benzer dilde yazılan UNFICYP Raporunda da BM’nin Kıbrıs’taki varlığının 60. Yıldönümünün, Kıbrıs meselesinin çözümünün çok gecikmiş olduğunu bir kez daha herkese hatırlattığı vurgulandı. Raporun yazıldığı dönemde, ara bölgede iki tarafın da savunma pozisyonlarını güçlendirme amacıyla askeri ihlallerini artırdıkları, UNFICYP’in ara bölgedeki otoritesini gözardı ettikleri de belirtildi. 13 Aralık 2023-31 Mayıs 2024 arasındaki dönemde 303 askeri ihlal yaşandığı kaydedildi. Raporda Pile’deki durumun ise sakin olduğu bildirildi.
UNFICYP’in iki toplum arasındaki temasları desteklediğini, ancak sivil toplumun bazı kesimlerinde "çözümlenmemiş siyasi sürece yönelik genel bir yorgunluk hissiyatının" da bulunduğu ifade edilen raporda, iki toplum içinde birbirlerine yönelik ayrıştırıcı söylemlerin devam ettiği de vurgulandı.
Raporda bu dönemde mayından arındırma çalışmaları kapsamında bir ilerleme yaşanmadığı, adada 4 aktif mayın tarlası da dahil olmak üzere 29 şüpheli tehlikeli alanın bulunduğu hatırlatıldı.
"HATIRLAYAN KİMSE KALMAYACAK"
Adadaki gergin atmosfere ve kutuplaşmış siyasi ortama rağmen sivil toplum aktörlerinin BM ile ilişkilerini sürdürmelerinden memnuniyet duyduğunu belirten Guterres raporda şu ifadelere yer verdi:  "BM’nin adadaki varlığını tesis etmesinin üzerinden 60 yıl geçti ve yakında adadaki iki toplumun uyum içinde birarada yaşadığı bir zamanı kimsenin hatırlamadığı bir noktaya ulaşacağız.Yirmi yıl önce geçiş kapılarının açılmasına rağmen zaman geçtikçe, özellikle de her iki tarafın duruşları giderek savunmacı ve siyasi söylemleri bölücü olmaya devam ettikçe bölünme daha da büyüyecektir.BM tüm Kıbrıslılar’ı diyalog arayışlarında desteklemeye devam edecek olsa da, statükonun durağan olmadığı ve uzun süredir devam eden anlaşma eksikliğinin hem pratik hem de psikolojik olarak daha fazla engel yarattığı bir gerçektir."
Guterres "Bu nedenle her iki lidere, uzlaşıyı kolaylaştırma ve toplumlararası temasları destekleme yönünde samimi adımlar atmaları ve aynı zamanda sivil toplum örgütlerinin seslerinin siyasi karar alma sürecine anlamlı bir şekilde dahil edilmesini sağlamaları çağrısında bulunuyorum" dedi.