REUTERS, İNGİLTERE’DE HAYATINI KAYBEDEN KIBRISLI TÜRK BAKIMEVİ ÇALIŞANI SONYA KAYGAN’IN HİKAYESİNİ DÜNYAYA DUYURDU
Dünyanın en etkili iki haber ajansından biri olan Reuters, İngiltere’de geçen ay, çalıştığı bakımevinde koronavirüse yakalanan ve hayatını kaybeden 26 yaşındaki Kıbrıslı Türk Sonya Kaygan’ın hikayesini aktardı ve İngiltere’deki bakımevlerindeki yaşlıların ve çalışanların bu süreçte nasıl risk altında bırakıldığını gözler önüne serdi.
1993 yılında KKTC’de doğan 27 yaşındaki Sonya Kaygan ve annesi Ayşe Mehmet, yaşadıkları Enfield bölgesinde bakımevinde çalışıyordu. Mart ortalarında hastalanan Sonya Kaygan, Mart sonu sorulunum güçlüğü çekmeye başladı ve hastaneye kaldırıldı. Ancak kurtarılamadı ve 17 Nisan’da hayatını kaybetti.
Aslen Yedidalga’lı olan Sonya Kaygan’ın ölümünün ardından, annesinin adını verdiği 3 yaşındaki kızı Ayşe de öksüz kaldı.
3 yaşındaki Ayşe’nin bakımı ve eğitimi için ülkede yardım kampanyası başlatıldı.
İNGİLTERE BAKIM EVLERİNİ RİSKE ATTI'
İngiltere'de şimdiye kadar koronavirüsüne maruz kalan yüzden fazla sağlık çalışanı hayatını kaybetti.
Bunlardan biri, Londra'nın kuzeyindeki Enfield'da Elizabeth Lodge adlı bakım evinde çalışan 26 yaşındaki Kıbrıslı Türk Sonya Kaygan'dı. Üç yaşında bir kız çocuğu annesi olan Kaygan'ın çalıştığı bakım evinde Mart ayı başından bu yana en az 25 kişi yaşamını yitirdi. Bunların en az 17'sinin doğrudan korona enfeksiyonuna bağlı olduğu biliniyor.
Reuters haber ajansının Sonya Kaygan vakasına ilişkin araştırması, İngiltere'de korona salgınına karşı ön saflarda verilen mücadeleye ışık tutar nitelikte. Araştırma, Başbakan Boris Johnson ve hükümetinin verdiği sözlerle gerçekte yaşananlar arasındaki uçurumu da gözler önüne seriyor.
''HASTANELERİ KORONALI HASTA AKININDAN KORUMAYA ÇALIŞAN İNGİLTERE, EN SAVUNMASIZ İNSANLARI VİRÜSE MARUZ BIRAKTI''
Reuters'ın araştırmasına göre İngiltere'de hastanelerin yoğun baskı altında kalmasını önlemek için geliştirilen politikalar, salgının yükünü özellikle hasta ve yaşlıların barındığı bakım evlerinin omuzlarına bindirdi. Hükümetin hastanelere öncelikli statü tanımasıyla birlikte bakım evleri, maske ve koruyucu ekipmanlarla ve Korona testine erişmekte zorlanmaya başladı. Hastanelerin sadece en ağır hastaların tedavisine tahsis edilmesi ve durumu ciddi olmayan hastaların servislerden taburcu edilmesi, yaşlıları daha büyük risk altında bıraktı.
Reuters'a göre İngiltere'nin bu politikalarının ne ölçüde başarılı olduğunu değerlendirmek için henüz erken. Ancak bakım evi yöneticileri, İngiliz hükümetinin salgının daha en başında ciddi bir hata yaptığını söylüyor. Söz konusu hata, toplumun en savunmasız kesimini enfeksiyon riski altına atma pahasına Ulusal Sağlık Hizmetleri'ni (NHS) koruma altına almaya çalışmak.
Bu politikanın etkisinin en çok hissedildiği yerlerden biri, 26 yaşında Korona enfeksiyonu nedeniyle yaşamını yitiren Sonya Kaygan'ın çalıştığı Elizabeth Lodge bakım evi. Reuters'ın araştırmasına göre Korona pandemisi nedeniyle İngiltere'deki bakım evlerinde en az 12 bin 700 kişi hayatını kaybetti. Ülke çapındaki bakım evlerinde toplam 400 bin yaşlı ve hasta barınıyor.
TÜRKLERİN YOĞUN OLARAKM YAŞADIĞI ENFIELD EN AĞIR DARBEYİALAN YERLERDEN
Kuzey Kıbrıs'ta 1993 yılında doğan Sonya Kaygan, İngiltere'ye göç ettikten sonra Londra'nın kuzeyinde bulunan 334 bin nüfuslu Enfield'a yerleşmiş. Çok sayıda Türk kökenlinin yaşadığı Enfield, korona salgınının en ağır darbeyi indirdiği yerleşim birimlerinden biri.
“ÖNLEMLER UYGULANMAYA BAŞLANDIĞINDA VİRÜS ÇOKTAN YAYILMIŞTI”
Reuters'a göre Başbakan Boris Johnson'ın önlemlerin uygulanmaya başlanması kararı aldığı 23 Mart'ta Korona virüsü, Sonya Kaygan'ın çalıştığı bakım evinde çoktan yayılmış, hatta Kaygan, hastalandığını hissetmeye başlamıştı.
İngiliz hükümetinin herhangi bir grip salgınıyla mücadele planlarına göre bakım evleri, gribin en hızlı yayıldığı yerlerin başında geliyor. Ancak İngiltere'deki sağlık hizmetlerinden sorumlu hükümet kurumu Public Health England'dan 25 Şubat'ta yapılan açıklamada, ''bakım evlerindeki hasta ve yaşlıların Korona enfeksiyonu kapma olasılığı son derece düşük'' ifadesi yer alıyor.
Reuters'ın bakım evi yöneticileri ve yerel idarecilerle yaptığı görüşmelere göre en büyük sorunlar, kişisel koruyucu ekipman yetersizliği, gıda ve ilaç tedariği zincirinin tanımlanmaması, hasta bakım evi çalışanlarının yerini alacak elemanların sağlanmaması, en önemlisi de kapsamlı test uygulaması için hiçbir plan yapılmamasıydı.
''EN CİDDİ MESELE KİŞİSEL KORUYUCU EKİPMAN YOKSUNLUĞUYDU''
İngiltere'nin üst düzey sağlık yetkililerinden Jenny Harries, 20 Mart'ta yaptığı açıklamada, kişisel koruyucu ekipman stoklarının ''gayet yeterli'' olduğunu bildirdi. Başbakan Johnson ise 25 Mart'ta Parlamento'da yaptığı açıklamada bakım evi çalışanlarına ''hafta sonuna kadar'' kişisel koruyucu ekipman dağıtılacağını kaydetti. Ancak bu söz yerine getirilmedi.
Korona nedeniyle yaşamını yitiren bakım evi çalışanı Sonya Kaygan'ın yaşadığı şehirdeki Enfield Konseyi Başkanı Nesil Çalışkan, yerel düzeydeki ekipman sıkıntısının dağıtımda yaşanan zorluklardan kaynaklandığı şeklindeki açıklamaların ''yalan'' olduğunu söylüyor.
Hükümetse yanıltıcı garantiler verdiği ya da bakanların talimatlarını uygulamaları için konseylere yeterli zaman ve destek sağlamadığı iddialarına doğrudan yanıt vermiyor.
SONYA KAYGAN'IN ÇALIŞTIĞI BAKIM EVİ ENFİELD'DA EN ÇOK CAN KAYBI OLAN YERLERDEN BİRİ
Korona virüsü nedeniyle yaşamını yitiren Sonya Kaygan'ın çalıştığı Elizabeth Lodge bakım evinde 125 personel, 90 hasta ve yaşlıya bakıyor. Burası, Enfield'daki 82 bakım evi içinde salgının en yaygın olduğu iki bakım evinden biri.
Sonya Kaygan'ın Elizabeth Lodge'daki son iş günü, 20 Mart'tı. Kaygan, sonraki hafta hasta olduğu için işe gitmedi. 27 Mart'a kadar Elizabeth Lodge'da 48 Korona vakası saptandı, iki kişi yaşamını yitirdi. O aşamada bakım evi tüm ziyaretçilere kapatıldı.
Enfield'da 6 Nisan itibarıyla en az 26 kişi, bakım evlerinde hayatını kaybetti. Vaka sayısıysa 126 olarak tespit edildi. Enfield Konseyi Başkanı Nesil Çalışkan, o dönemde Kuzey Londra'nın tamamında binlerce bakım evi çalışanı arasında, günde sadece 10 test yapıldığını söylüyor. Sonya Kaygan'ın çalıştığı Elizabeth Lodge çalışanları 15 Nisan'a, burada bakım gören hasta ve yaşlılarsa 29 Nisan'a kadar testten geçmedi.
Sonya Kaygan, ailesine haber vermeden Amazon'dan maske sipariş etmişti. Ancak maskeler Nisan başında, Kaygan hastaneye yattıktan sonra geldi. Kaygan'ın ölümünden sonra konuşan bir mesai arkadaşı, Twitter'da paylaştığı mesajında, işyerinde koruyucu ekipman olmadığını yazdı. Reuters'a konuşan bir başka bakım evi çalışanıysa işe her gün korku içinde gittiğini söyledi.
Enfield Knseyi Lideri Nesil Çalışkan, Enfield çapında koruyucu ekipman sıkıntısının çok büyük bir sorun olduğunu, Mart sonunda birçok bakım evinde yeterli malzeme kalmadığını, hükümetin malzeme tedarik edeceğini söylediğini, 28 Mart'ta yapılan teslimattansa sadece 2 bin önlük ve 6 bin maske çıktığını söylüyor. Oysa Enfield'da 5 bin 500 bakım evi çalışanı var.
“31 MART’TA HASTANEYE KALDIRILDI, 17 NİSAN’DA HAYATINI KAYBETTİ”
Akrabası Hasan Rusi, mart ortasında hastalana Sonya Kaygan’ın önce rahatsızlandığını, ilewrleyen günlerdeyse ateşinin çıktığını ve öksürmeye başladığını belirtti.
Sonya Kaygan, 31 Mart günü 3 yaşındaki kızı ve kendisi gibi bakım evi çalışanı olan annesiyle birlikte yaşadığı evinden ambulansla alınarak hastaneye kaldırıldı. Soluk almakta güçlük çekiyordu.
ANNESİNE SON SÖZLERİ “EĞER GERİ DÖNEMEZSEM, KIZIMA İYİ BAK” OLDU
Solunum güçlüğü çeken Sonya Kaygan, 31 Mart günü evinin kapısından ambulansa giderken dönüp annesine baktı ve söz sözleri “eğer geri dönemezsem, kızıma iyi bak” oldu. Bu an, annesini ve kızını son görüşüydü.
Leytonstone’daki Whipps Cross Hospital’da tedavi altıla alınan Sonya Kaygan, hastanedeki ilk günlerinde ailesiyle görüntülü konuşmalar yaptı ve kızı Ayşe’yi görmek istediğini söyledi. Ancak diğer koronavirüs vakalarında olduğu gibi, hastane yönetimi buna izin vermedi.
Then news came that Kaygan would be intubated - sedated and put on a ventilator. Her last call was to a family member in Cyprus, about 6 am on April 2. “I’m going in now,” she said.
Durumu hızla kötüleşen Sonya Kaygan, solunum cihazına bağlanmadan önceki son telefon görüşmesini 2 Nisan'da, Kıbrıs'taki bir akrabasıyla yapan Kaygan, 17 Nisan'da hayatını kaybetti.
30 Nisan itibarıyla Enfield'daki bakım evlerinde ölenlerin sayısı 136 olarak kayda geçti. Bunlar arasında Sonya Kaygan gibi bakım evi çalışanları da var.
Oysa Reuters, Başbakan Boris Johnson'ın Korona enfeksiyonunu atlattıktan sonra Downing Street'te 30 Nisan'da yaptığı açıklamada çok daha farklı bir tablo ortaya koyduğunu kaydediyor. Johnson, o gün ''Ulusal Sağlık Hizmetleri'nin önünde kalkan olmak için başlatılan dev çabalar sayesinde kontrolden çıkacak ve felaket boyutuna ulaşacak bir salgını önledik'' dedi. Ancak Reuters, Korona salgınının Londra'nın kuzeyinde yaşayan en savunmasız insanlar arasında hala etkili olmaya devam ettiğini kaydediyor.
