Değerli okurlar,
Yeni araştırmalara göre yalnızca Almanya'da 30 milyon kişinin alerji yakınması var. Alerjinin 20.000'den fazla farklı nedeni vardır; polenler ise (saman nezlesi) bu alerjenler arasında en yaygın tetikleyicidir. Güçlü alerjilerin bağışıklık sistemini ve akciğerleri zayıflattığı iyi bilinmektedir. Ancak alerjilerin kalp ve damar sistemi üzerinde de kronik etkileri olabileceğini çok az kişi bilmektedir.
Alerji temelde bağışıklık sisteminin bilinmeyen maddelere karşı bir savunma reaksiyonu olarak o maddeye karşı oluşturduğu savunma silsilesini ifade eder. Bağışıklık tepkileri öksürük ve burun akıntısı gibi hafif bulgulardan anafilaksi olarak bilinen ve yaşamı tehdit eden bir reaksiyona kadar şiddetli olabilir. Alerjiler teknik olarak çevrede bulunan ve normalde zararsız olan herhangi bir madde tarafından tetiklenebilir. Örneğin bitkiler, hayvan ürünleri, gıdalar, metaller, kimyasallar veya eşekarısı veya arılardan gelen zehirlerin tümü alerjik bir tepkiyi tetikleme potansiyeline sahiptir. Alerjiler her yaştan, ırktan, cinsiyetten ve sosyoekonomik statüden insanı etkileyebilir. Alerjenler, alerjiyi nasıl tetiklediklerine bağlı olarak üç forma ayrılırlar: soluma, temas veya yutarak (yiyecek) (1). Saman nezlesi, toz ve küf alerjileri gibi alerjiler, inhalasyon (solunum yoluyla alınan) alerjenleri sonucunda meydana gelirler. Bahar aylarına girerken en çok karşımıza çıkan alerjenlerin başında bunlar yer almaktadır.
Alerjiler, kişiden kişiye büyük ölçüde değişen, aynı zamanda sıklıkla başka hastalıkların da (örn. soğuk algınlığı) belirteçleri olan semptomları tetikleyebilirler. Bu nedenle alerji tanısı kesin olarak belirtilerin varlığına göre değil, alerji testleri yardımıyla konulmalıdır. Alerjiye bağlı belirtiler alerjenlerin kendileri kadar büyük ölçüde değişebilir: Öksürme, burun akması, mukoza zarının (ağız-burun içerisindeki ıslak alanlar) şişmesi ve kızarıklığı, ateş, cilt reaksiyonu, gözlerde kaşıntı, karıncalanma veya yanma, alerjik astım ve mide barsak sistemi şikâyetleri bu belirtiler arasında yer alır. Reaksiyonların süresi kısa olabilir, dakikalar veya saatler sürebilir, hatta başlatıcı olayı takip eden günlere kadar sürebilir. Bazı durumlarda derhal tedavi edilmesi gereken anafilaktik şoka dahi yol açabilir. Anafilaktik şok, bağışıklık sisteminin akut patolojik reaksiyonudur ve en kötü halinde dolaşımda ölümcül bir arızaya yol açabilir. Anafilaktik reaksiyon gırtlağın şişmesine ve dolayısıyla solunum yollarının kapanmasına neden olabilir.
Anafilakside, klinik belirtilerin çoğundan ve potansiyel olarak ölümcül sonuçtan kardiyovasküler sistemin sorumlu olduğu bir durumdur. Kalp, alerjik reaksiyonlar sırasında salınan kimyasal aracıların hem kaynağı hem de hedefidir. Mast hücreleri denilen insan kalbinde bol miktarda bulunan hücreler pek çok alerjenle aktive olabilirler. İmmünolojik olarak aktive edilmiş insan kalp mast hücrelerinden salınan aracılar, kalp fonksiyonu, kalp ritmini ve kalp kasını besleyen koroner arter tonunu güçlü bir şekilde etkiler ve genişletir. Bu hücrelerden salınan histamin ve diğer aracılar kalp kası üzerinde baskılayıcı etki göstererek anafilaktik şokun ortaya çıkmasına önemli ölçüde katkıda bulunurlar. Dahası, kalp mast hücrelerinin, iskemik (kalbi besleyen koroner arterlerde tıkanıklığa bağlı) kalp hastalığı ve dilate kardiyomiyopatisi olan hastalarda sayı ve yoğunlukları artmıştır. Bu gözlem, bu durumların neden ölümcül anafilaksi için önemli risk faktörleri olduğunu açıklamaya yardımcı olabilir (1, 2).
American Journal of Epidemiology'de 2016 yılında yayınlanan bir araştırma, havadaki alerjen yoğunlukları ile 2004-2011 yılları arasında Ontario, Kanada'da kalp krizi nedeniyle acil servis ziyaretleri arasındaki ilişkiyi inceledi (3). Çalışma, polen seviyesinin en yüksek olduğu günlerde, en düşük polen seviyesine sahip günlere kıyasla kalp krizi geçirme riskinin %5,5 daha yüksek olduğunu buldu. Ağaç ve çim polenlerinin en yaygın olduğu mayıs ve haziran aylarında kalp krizi riski en yüksek seviyedeydi.
Değerli okurlar bu alan halen araştırılmakta olan fakat sonuçları büyük farklar ortaya koyamayan pek çok çalışmanın ortak konusu ancak özellikle alerjik hastalıkların tedavilerinde ortaya çıkan sorunlar çok dikkate alınmalı gibi duruyor. Ciddi alerjisi olan kişilerin sıklıkla güvenle kullanabileceği ilaçlar arasında nazal (buruna çekilen) kortikosteroidler yer alır. Ayrıca ağızdan alınan antihistaminik ilaçlar
da tedaviye eklenebilir. Özellikle beraberinde iskemik kalp hastalığı olan alerjik hastalarda mukozal yüzeylerden sıvı akışını azaltmak için dekonjestan denilen ilaçlar reçete edilebiliyor veya hastalar bu ilaçları reçetesiz olarak alıp kullanabiliyorlar. Dekonjestan ilaçlardaki en önemli sorun bu ilaçların damarları şiddetli büzücü etkiye sahip olmalarıdır ve uzun süreli kullanımlarda hastalarda hipertansiyon giderek kötüleşebilmektedir. Altta yatan iskemik kalp hastalığı nedeniyle oksijenlenmesi zaten bozuk olan kalplerde bir de bu hipertansiyonun oluşması hastaların göğüs ağrısı ve/veya kalp kriziyle acil servislere başvurmalarına neden olacaktır. Dolayısıyla koroner arter hastalığı ya da bir başka deyişle iskemik kalp hastalığı olan hastaların alerjen yoğun aylarda dekonjestanları sadece doktor önerisiyle kullanmaları şiddetle önerilmektedir.
Özetle, bilhassa solunum yollarıyla giriş yapan alerjenlerin bol olduğu aylarda iskemik kalp hastalığı olan hastaların alerjenlerin yaratacağı histamin deşarjına bağlı damar yataklarının genişlemesi ve anafilaksi tabloları veya dekonjestan ilaç kullanımına bağlı hipertansiyonun neden olacağı göğüs ağrıları ve/veya kalp krizleri beklenmedik tehlikeler olarak kapıda durmaktadır. Bu aylarda anılan rahatsızlığı olan hastaların olabildiğince evde kalmaları, dışarı çıkarken tedbirli olmaları ve ilaç kullanımında çok dikkatli olmaları göz önünde bulundurulmalıdır.
Sağlıklı günler dilerim.
KAYNAKLAR:
1. https://cardiosecur.com/magazine/specialist-articles-on-the-heart/allergies-and-cardiovascular-disorders#:~:text=In%20addition%20to%20pollen%2C%20other,into%20a%20heart%20muscle%20inflammation. 2. doi: 10.1111/j.1365-2249.2008.03714.x 3. https://www.heart.org/en/news/2020/03/18/a-look-at-allergies-and-heart-health-with-tips-to-endure-pollen-season-amid-coronavirus-fears#:~:text=Heart%20attack%20risk%20was%20highest,School%20of%20Medicine%20in%20Atlanta. 4. https://oklahomaheart.com/blog/what-allergy-medicines-can-i-safely-take-if-i-have-heart-disease-or-high-blood-pressure