Kıbrıs Türk halkının İngiliz Sömürge İdaresi’ne karşı başkaldırışının 58. yıl dönümü ve bu başkaldırının yaşandığı 27- 28 Ocak 1958 tarihlerinde şehit düşen 7 Kıbrıslı Türk törenlerle anılıyor
Bugün Kıbrıs Türkünün İngiliz Sömürge İdaresi’ne karşı direnişinin 58. Yıl dönümü.
Hazırlayan: İrşad SERDENGEÇTİ
27/28 Ocak 1958 olayları, Kıbrıs Türktür Partisinin ve Kıbrıs Türk Kurumları Federasyonunun öncülüğünde Kıbrıs Türk Halkının İngiliz sömürge yönetimine karşı toplanıp Adanın Taksim edilmesini talep eden bir gösteridir. Gösteriler İngilizler tarafından bastırılmış ve sonuçta üçü yaşlı ve dördü genç olmak üzere toplam 7 Kıbrıslı Türkün şehit olmasına ve aralarında 70 kadar kişinin yaralanmasına neden olmuştu. Olaylar Lefkoşa ve Mağusa' da meydana gelmiştir. Bu olay Kıbrıs’ta Türk varlığını güçlendirmiştir.
15 Ocak 1950de Kıbrısta Rum Ortodoks Kilisesinin gerçekleştirdiği Enosis Plebisiti %96 oranında Enosis lehinde sonuçlanır. 24 Eylül 1954de Makariosun isteğiyle Rumların self-determinasyon haklarını kullanarak Enosis yönündeki istekleri Yunanistan tarafından BM Genel Kuruluna taşınır. Rumların konu isteklerinin 14 Aralık 1954de BMde yapılan oturumda reddedilmesi üzerine 1 Nisan 1955de EOKA terör örgütü Enosisi gerçekleştirmek için faaliyete geçer….
İngilterenin 29 Ağustos 1955de düzenlediği Kıbrıs ve Doğu Akdeniz Meseleleri konusu ile Londra Konferansı toplanmıştı. Konferansta Yunanistan, self-determinasyon ve Enosis isteğini yinelerken, İngiltere Dışişleri Bakanı Macmillan, İngilterenin NATO ve Bağdat Paktı içinde görevlerini yerine getirebilmesi için Kıbrısın tümünün İngilterenin elinde kalması gerektiğini öne sürüyordu. Türkiye Dışişleri Bakanı sayın Fatin Rüştü Zorlu da statükonun korunmaması halinde Kıbrısın Türkiyeye verilmesi gerektiğini savunarak bunun en doğru yol olacağını dile getiriyordu.
24 Ağustos 1955de de Türkiye Başbakanı Adnan Menderes Adanın statüsünde bir değişiklik olacaksa “Kıbrısın Türkiyeye verilmesini isteyerek Adanın iki toplum arasında bölünmesine karşı olduğunu ifade ediyordu. Kaynak : TC Başbakanlık Atatürk Kültür, Dil ve tarih Yüksek Kurumu , Dr. Mustafa Albayrak, Türkiyenin Kıbrıs Politikaları (1950-1960)
12 Haziran 1956da TBMM “Kıbrısın Türkiyeye verilmesini” öngören kararını, “Taksim lehine değiştirdi ve Taksim tezini resmi bir hükümet politikası olarak desteklediğini” açıkladı. 28 Aralık 1956da da Başbakan Menderes TBMMde yaptığı konuşmada mevcut koşullarda Kıbrısta Türk halkı ile Türkiyenin çıkarlarını koruyacak en iyi çözümün Taksim olduğunu ifade etmiştir.
03 Aralık 1957de Kıbrısa Vali olarak göreve başlayan Footun gelişiyle birlikte “Taksim”i dışlayıcı bir İngiliz planı onunla birlikte geliyordu. Dolayısıyla Kıbrıs Türk toplumu arasında ve Türkiyede Vali Foota karşı bir güvensizlik ve öfke vardı.
1 Ocak 1958de Kıbrıs Valisi Foot Londraya giderken liderimiz Dr. Fazıl Küçük de Ankaraya çağrılıyordu. Taksim tezi Kıbrıs Türk halkı için ulusal bir dava haline gelmişti. Taksim tezini benimseyen Türk Kamuoyu da bu noktadan bir adım geri atılamayacağına inanmıştı. Anavatanımız Türkiyede Türk gençliği ve Türk basını da bu konuda hassas davranıyordu.
Ankarada temaslarda bulunduğu Ocak ayının ilk haftasında Liderimiz Dr. Fazıl Küçükü kabul eden Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu , bu görüşmenin ardından basına yapmış olduğu açıklamada:
Kıbrısın Türkiye için milli bir dava olduğunu , Taksimi kabul etmekle azami fedakarlığı yaptığımızı ve Türkiyenin milli iradesi dışında , Kıbrıs sorununa bir hal şekli bulunmasına olanak bulunmadığının tüm dost ve bağlaşık ülkelere bildirildiğini söyledi. Kaynak : Halkın Sesi Gazetesi , 7 Ocak 1958; Ahmet C Gazioğlu, İngiliz Yönetiminde Kıbrıs III (1951-1959), Enosise Karşı Taksim ve Eşit Egemenlik, s.349,CYREP Yayınları 1998, Ankara.
Liderimiz Dr. Fazıl Küçük ise basına yapmış olduğu açıklamada : “120 bin Kıbrıs Türkü adına , Adada Rumlarla birlikte yaşama imkanı kalmadığını , bir kere daha tekrarlıyorum” diyordu. Kaynak : Halkın Sesi Gazetesi , 5 Ocak 1958; Ahmet C Gazioğlu, İngiliz Yönetiminde Kıbrıs III (1951-1959), Enosise Karşı Taksim ve Eşit Egemenlik, s.349,CYREP Yayınları 1998, Ankara.
27 Ocakta Ankarada Bağdat Paktı Konseyinin Zirve toplantısı vardı ve günler yaklaştıkça Kıbrıs sorununa ilişkin diplomatik temaslar da sıklaşırken Kıbrısta ve Türkiyede hava iyice gerginleşiyordu. İngiltere ve Yunanistan Taksimi önleyici girişimlerde bulunmaya başlamışlardı. Özellikle Kıbrıs Valisi Footun faaliyetleri karşısında liderimiz Dr. Fazıl Küçük ; Yunan hayranı diye nitelediği Vali Footu “Enosise giden yolu açmaya uğraşmakla” suçluyordu.
Bağdat Paktı Zirve toplantıları öncesi Kıbrısta Türk ve Rum toplumları arasında gerginlik artarken 21 Ocak 1958 günü Lefkoşa Türk Erkek Lisesi öğrencileri okula girişlerinde EOKA kelimelerinin yazılı olduğunu görmüşlerdi. Durumu protesto etmek için önce okulun bahçesinde toplanan Türk Lisesi öğrencileri “Bayraklarla ve Yaftalarla” yaptıkları tezahüratlarla Atatürk Meydanına dolarlar. Öğrenciler , Atatürk Meydanından Girne Kapısına kadar giderler ancak geri dönüşte , Dr. Fazıl Küçükün evi önünde İngiliz askerleri tarafından durduruldular. İngiliz askerleri öğrencilerin ellerindeki bayrakları almak isteyince bayraklarını vermek istemeyen öğrenciler coplanır. Öğrencilerin taşıdıkları pankartlarda “Vali Foota güvenmiyoruz” ve de ”Rumlarla Türkler bir arada yaşayamaz” gibi sloganlar vardı.
25 Ocak günü Limasol Türkleri “Taksim” lehinde önceden izin alarak başlattıkları yürüyüş İngiliz askeri birlikleri ve polis kuvvetlerinin sert hareketleriyle karşılaştı. İngilizlerin attıkları göz yaşartıcı bombalar sonucu yaralananlar yanında tutuklananlar oldu.
Bu arada Rumlar bazı Türk okullarına taşlı , sopalı saldırılarda bulunurlar. Gemi Konağında Türk İlkokulunun camları atılan taşlarla kırıldı. O günde EOKAnın Gençlik Kolu ANE , Türk okullarına gizlice broşür bırakıyordu. Bu broşürlerde “Enosis”e razı olursanız siz dokunmayız, aksini yaparsanız cezanız ölüm olur” uyarısı ile Türkler korkutularak sindirilmek isteniyordu.
İngiltere Dışişleri Bakanı Selwyn Lloydun , 25 Ocak günü Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ile Ankaradaki görüşmelerinin ardından Vali Footun görüşmelerde bulunmak üzere Ankaraya çağrılması , 26 Ocak günü Vali Footun özel bir uçakla İstanbula ve oradan trenle Ankaraya gitmesi dolayısıyla gözler Ankaraya çevrilmişti…..
26 Ocak günü Vali Foot’un Ankara’ya gitmesi dolayısıyla gözler Ankara’ya çevrilmişti….İşte o günde ; 26 Ocak 1958 akşamı Ankara’dan Bozkurt Gazetesine gelen bir telgraf yanlış tercüme edilirken bu haber , gazetenin basıma geçilmesi aşamasında “İngiltere’nin ‘Taksim’i kabul etti” şeklinde halka duyurulmuştu bile… Ok yaydan fırlamıştı.
Bozkurt gazetesinin ertesi günü bu başlıklarla çıkacağını haber alan bir grup Türk ellerindeki bayraklarla gece yarısına doğru Lefkoşa’da yollara döküldü. “Ya Taksim, Ya Ölüm ” sesleriyle Lefkoşa’nın Türk kesiminde dolaşan kalabalık ; Atatürk Meydanı’nda, Asmaaltı’nda ve Girne Caddesi’nde sabahın ilk saatlerine kadar gösterilerine devam edilir…
O günde , Lefkoşa Türk Lisesi öğrencileri bugünkü Selimiye Camii’ne yakın mesafedeki Turizm Bakanlığı Binası’nda öğrenim görmekteydi. Lefkoşa Türk Lisesi’ne şehir içinden gelenler vardı, benim gibi köylerden gelenler vardı. Kulaktan kulağa gelen haberler vardı. Gece vakti Lefkoşa’da yaşananlar vardı ve o gün yaşanacaklar vardı…
Hiç kimse derse girmiyor ve birlikte hareket ediliyordu… Hedef Saray Önü Meydanı idi... Bayraklarla ve alelacele hazırlanan yaftalarla yollara düşme zamanı gelmişti. Yürüyüşe geçen öğrenciler Evkaf Binası önüne geldiklerinde İngiliz askerlerinin göz yaşartıcı bomba ve coplu saldırılarına maruz kalırlar. Yön değiştiren öğrenciler İş Bankasının önünden yeniden yürüyüşe geçerek bugün Otopark olarak kullanılan o gündeki Viktorya Kız Lisesi önüne gelindi. . Orada kısa bir duraklama yaşandı. Viktorya Kız Lisesi ve Atatürk Kız Meslek Lisesi öğrencilerine bize katılması çağrısında bulunuldu. Neticede Kız öğrencilerin bize katılımının ardından tüm öğrenciler gayet iyi niyetlerle bayram havası içinde “Ya Taksim Ya Ölüm” diyerek yürüyorlardı ki Atatürk Meydanı’na geldikleri zaman kendilerini beklemekte olan İngiliz askerleri ile karşılaştılar…
Lefkoşa semaları “Ya Taksim Ya Ölüm” sesleriyle inlerken İngiliz Sömürge Yönetimi askerleri zırhlılarıyla sokak aralarına barikatlar kurmaya başlar. Öğrenciler İngiliz Sömürge Yönetiminin askerlerine karşı koymaya başlarlar. İngiliz Sömürge Yönetimi subayları megafonlarla öğrencileri dağılmaya çağırır….
Ardından gelen göz yaşartıcı bombalar ve silah sesleri üzerine halk neler oluyor diyerek Atatürk Meydanı’na dolmaya başlar. Öğrenciler vuruluyor sesleriyle meydanlara gelen halk öğrencilerle bütünleşerek Saray önüne dolar. Yer , gök, Ya taksim Ya Ölüm sesleriyle inler…
Sabah saat 10’da sirenler çalmaya başlar. Yasalara göre sokağa çıkma yasağı konuluyordu. Yasalara göre Güvenlik Kuvvetlerinin ateş etme yetkisi vardı ama aldıran yoktu!..İngiliz askerlerinin , copuna, tüfeğine, karşı Kıbrıs Türk gençliği İngilizlere karşı taşla , sopayla karşılık veriyordu….
İngiliz Sömürge Yönetimi askerleri Girne Caddesine girişi kapatmışlardı. Bugünkü Türk Bankası önünde yüzlerce silahlı , kalkanlı , bombalı İngiliz askerleri ve zırhlı araçları vardı!...
Öğrencilerin hedefi ta başlangıçtan itibaren Sarayönü’nden geçip Girne Kapısı’na kadar yürüyüp gelmek ve dağılmaktı… Ancak İngiliz askerlerinin buna izin vermeye niyetleri yoktu ve şiddete başvurmuşlardı bile. İngilizlerin göz yaşartıcı bombaları, silahlı , kalkanlı saldırılarına karşı kız-erkek öğrenciler taşla, ve taşıdıkları pankartlardan kalan tahta parçalarıyla kendilerini müdafaa etme durumunda kalmışlardı….
Diğer yandan Türk Bankası ile Atatürk Meydanı ve Polis Merkezi arasında büyük bir kalabalık oluşur. Bu sırada Kıbrıs Türk Kurumları Federasyonu Başkanı R. Denktaş gösteri yerine gelir ve demir parmaklıklı polis duvarı üzerine çıkarak halka bir konuşma yapar. Denktaş konuşmasında durumun Ankara’ya bildirildiğini , gösterilen azim ve kararlılığın takdire şayan olduğunu belirterek halkın sessizce dağılmasını istedi...
Denktaş konuşmasını tam bitirdiği ve kalabalığın dağılmak üzere olduğu bir sırada üzerinde otomatik bir ağır silah olan bir Askeri Cip Araba, Girne Kapısı yönünden Atatürk Meydanına hızla gelir ve kalabalığın arasına girer. Askeri cip 4 vatandaşımızı çiğner. Mehmet Ahmet Bondigo (20) hemen orada şehit olurken benim hemen yanımda olan Meriç (Mora) köyünden Şerife Mehmet ağır yaralanır ve kaldırıldığı Özel Hastanede şehit olur…
Bu durum karşısında öğrenciler ve halkımız İngiliz askerlerine yeniden saldırıya geçerler. İngiliz askerlerinin bir kısmı polis avlusuna çekilirler ancak göz yaşartıcı bomba atmaya devam ederler. Göz yaşartıcı bombalar, taşlar ve şişeler havada uçuşur. Bu arada Polis Merkezi önündeki 3 araba yakılır. Atatürk Meydanı , Polis Merkezi önü savaş alanına döner…
Çatışmalar devam ederken ayni anda Girne Kapısı’nda, İnönü Meydanı ve Tekke Bahçesi arasında faaliyet gösteren Rumlara ait Ford garajı yakıldı.
Kıbrıs Türk halkı 27 Ocak günü İngiliz Yönetimi askerlerinin “Ya Taksim Ya Ölüm” sloganlarına bu kadar tepki göstermesini hiç beklemiyordu. Rumların , taşlı , sopalı saldırılarına tepki göstermeyen İngilizlerin Türk öğrenciler üzerine kurşun yağdırmalarını Kıbrıs Türk halkı kabul edemiyordu…
28 Ocak’ta olaylar kaldığı yerden devam eder. Lefkoşa’da Kız ve erkek öğrenciler “Bayrağımız Canımız, Feda Olsun Kanımız, Kurtulsun Vatanımız” diyerek haykırarak gösteri yürüyüşlerine devam ederler. İngiliz askerleriyle çatışmaya giren gençler arasında bir hayli yaralananlar olur. Yaralanan arkadaşlarını özel bir araçla kaçırmaya çalışan gençlere bugünkü Mücahitler Sitesi civarında İngiliz askerlerinin “dur” emrine uymadıkları gerekçesiyle ateş açması sonucu arabadaki İbrahim Ali (19), Mustafa Ahmet (20) arabada ve Sermet Kanatlı (20) kaldırıldığı hastanede şehit oldular…
Ayni gün Mağusa’da , Limasol’da , Baf’ta, Lefke’de yaşanan olaylar vardı. Mağusa’da yer alan gösterilerde Fuat Yusuf (33) ve Safa Muharrem (28) adlı iki gencimiz şehit olur. Böylece 2 gün içinde Lefkoşa’da 5 ve Mağusa’da 2 şehit vermiş oluyorduk.
Kıbrıs Türk Kurumları Federasyonu Başkanı Rauf R. Denktaş, cenazelerin 29 Ocak’ta gömülmesi için İngiliz Vali Yardımcısı Sir George Sinclair’dan izin alır. 27-28 Ocak şehitlerimiz binlerce kişinin katıldığı sessiz bir törenle toprağa verildi. Doğrusu bir genç olarak ben o güne kadar böyle büyük bir kalabalığı bir arada görmemiştim.
O günde Sinclair, Rauf R. Denktaş’a üzüntülerini dile getirirken “ Bilmenizi isterim ki bu olaylar Kıbrıs meselesine bakış açımızı değiştirmiştir. Kıbrıs’ta Türklerin bu kadar hak iddia edeceklerini bugüne kadar bilmiyorduk” derken İngiliz Polis Komutanı da “48 saatlik vuruşma ve şiddet , cenazedeki sessizlik kadar korkunç değildi, gereken mesaj alınmıştır” diyordu.
27-28 Ocak 1958’de yaşanan olaylarda şehitler verdik, yaralananlar oldu. Ancak , Kıbrıs Türk halkı Rauf R. Denktaş’ın dediği gibi “Evlatlarını toprağa veren kardeşlerimiz Vatan sağ olsun , eninde sonunda Mehmetçik gelecek ya” diyordu. Kaynak : Rauf R. Denktaş, Hatıralar, s.1321. Baskı , Boğaziçi yayınları, İstanbul, 2000
O günde şehit olanların boşuna şehit olmadıkları bir gerçektir. KITEMB, Volkan , 9 Eylül ve Kara Çete gibi örgütlerin kurulmasının esas hedefi Kıbrıs Türk halkının can ve mal güvenliğini sağlamaya yönelik adımlardı. 26-27 Kasım 1957’de dağıttığı bildirilerle kuruluşu açıklayan ancak bugün kuruluşu 1 Ağustos 1958 olarak kabul edilen TMT’nin kuruluşu ile Kıbrıs Türk halkının umudu ve morali yükselirken EOKA’ya karşı da direnci artıyordu….
II. Dünya Savaşının ardından gelen ortamda Ada’nın İngiliz Sömürge Yönetiminden çıkması ihtimali vardı. İngiliz Sömürge Yönetiminin sona ermesi durumunda Kıbrıs’ın ve dolayısıyla Kıbrıs Türk halkının geleceği büyük önem taşıyordu.
27-28 Ocak 1958 direnişimizin ardından İngiliz Sömürge Yönetim, Kıbrıs’taki Türk varlığını hesaba katmadan Kıbrıs sorunundan kurtulamayacağını iyice anlamıştır. Benzer şekilde BM Genel Kurulu da Kıbrıs Türk halkın varlığını 27-28 Ocak 1958 olaylarından sonra kabullenmiştir.1959 Zürih ve Londra Anlaşmalarına giden yolu açan 27-28 Ocak olaylarıdır.
Kıbrıs Türk halkı , Kıbrıs’ın eski sahibi anavatanımız Türkiye’ye verilmesini istiyordu ve yıllarca verdiği mücadelede “Kıbrıs Türk’tür Türk kalacaktır” diyordu. Gün geldi “Taksim”e razı olundu ama onun da garantisi yoktu. ..
Kıbrıs Türk halkı ,İngiltere’nin Ada’dan çıkması durumunda Ada’nın Yunanistan’a bağlanma ihtimali olabilir mi endişesi taşıyordu. Buna fırsat verilmemeliydi… Kıbrıs Türk halkı davasına sahip çıkmak durumundaydı.. İngilizlere bu yönde mesaj verilmeliydi. İşte o günlerde başta Liseli gençler olmak üzere Kıbrıs Türk halkı yollara dökülerek “Ya Taksim Ya Ölüm” sloganlarını atmaya başlamıştı bile…
Ama her nedense 27-28 Ocak 1958’de yaşananlar Kıbrıs Türk halkının gözünden kaçırılmak istenmektedir. Gönül arzu ederdi ki, bugünlerde okullarımızda sosyal-kültürel etkinlikler düzenlensin, şehitliklerimiz okullarımız tarafından gününde ziyaret edilsin ; 27-28 Ocak şehitlerimizle birlikte bugün anılarına Yenişehir’deki Kurtuluş Meydanı’nda “İlk Adım Anıtı” dikilen, 31 Ağustos 1957’de Rum tedhiş örgütü EOKA’ya karşı mücadele için su borusundan yapmaya çalıştıkları bombanın patlaması sonucu şehit düşen , Ulus Ülfet (27), Mustafa Ertan Celal (15) İsmail Beyoğlu (24) ve Kubilay Altaylı (16) gibi kahramanlarımız şehitliklerimizde anılsın, adları yaşatılsın!....Onlar birer kahramandı , onlar TMT öncesi Volkan ve 9 Eylül Cephesi mensuplarıydılar. ( Alıntı - Metin Fahrioğlu - 27-28 OCAK 1958 DİRENİŞİMİZ VE YA TAKSİM YA ÖLÜM MİTİNGLERİ - Halkın Sesi Gazetesi )
TMT'nin kurulmasından sonra yer aldığı en önemli olaylardan biri, 27-28 Ocak 1958'de İngiliz Sömürge Yönetimi ile meydana gelen çatışmadır.
TMT'nin insiyatifi ile Liseli Türk Öğrencilerin 27 Ocak günü başlattıkları “TAKSİM” lehindeki yürüyüş, o güne kadar Rumların “ENOSİS” lehindeki yürüyüşlerine seyirci kalan sömürge yönetimi tarafından şiddet kullanılarak dağıtılmaya çalışıldı.
Türk öğrenciler barışçı yürüyüşlerinin şiddetle bastırılmasına sert tepki göstererek, sömürge askeri ve polisine karşı koydular.
Sömürge yönetimi cop, göz yaşartıcı bomba ve silah kullanarak büyük bir anti-sömürgeci şahlanışa dönüşen gösterileri dağıtmada yetersiz kaldı.
Çatışmalar, gösteri ve yürüyüşler ertesi gün de sürerek bütün adaya yayıldı.
Limasol, Baf, Mağusa ve Larnaka'da büyük protesto gösterileri oldu.
Bu çatışmalarda 100'den fazla kişi yaralandı, birçok kişi tutuklandı, 7 Türk de öldürüldü.
27-28 Ocak Direnişi bir kez daha, Kıbrıs Türk Halkı dikkate alınmadan varılacak herhangi bir çözümün yaşama şansı olmadığını gözler önüne serdi.
27-28 Ocak direnişinin bir diğer önemli yanı ise, Türk Halkının, iddia edildiği gibi İngiliz yanlısı olmadığını net bir şekilde ortaya koyması ve Enosis’e olduğu kadar sömürge yönetimine de karşı olduğunu göstermesiydi.
27-28 Ocak direnişi, Kıbrıs Türk halkı ve Türkiye'nin pozisyonunu güçlendirdi.
27-28 Ocak direnişi, adanın bağımsızlığına giden yolun açılmasına neden oldu.
27-28 Ocak direnişi, Türk halkının Enosis’e karşı mücadele azmini kamçılayan bir olay oldu.
(Kaynak: 150 Soruda Kıbrıs Sorunu, Sabahattin İsmail, Birinci Baskı, Ağustos 1998, Sayfa: 47)
27-28 ocak şehitleri
Kıbrıs Türk mücadele tarihine “27/28 Ocak 1958 Direnişi” olarak tarihe geçen günde Lefkoşa'da beş soydaşımız ve Mağusa'da da aynı gün iki soydaşımız İngiliz güvenlik güçlerine karşı girişilen protestolarda şehit edilmişlerdi. Fotoğrafta Lefkoşa'da şehit olan beş Türk'ten dördü Şerife Mehmet, İbrahim Ahmet, Sermet Kanatlı ve Mustafa Ahmet 27 Ocak 1958 tarihinde ve beşincisi olan Hasan Bandigo da, birkaç gün sonra şehitlik mertebesine kavuşmuştu. Fotoğrafta dört soydaşımız için düzenlenen cenaze kortejine onbinlerce Kıbrıslı Türk'ün katıldığı görülmektedir. Cenaze kortejinin baş tarafı Girne Kapısı'na ulaştığı sırada, kalabalığın sonu Asmaaltı Meydanı'na hatta Arasta Sokağı'ndaydı. Fotoğrafta, damlarda ve balkonlarda olanlar, surlar üzerine duranlar ayrı bir kalabalık olarak fotoğrafta yer almaktadır. Solda cenaze alayının önünde sol alt köşede gözlüklü olarak yürüyen merhum Dr. Ziver Kemal Bodamyalızade görülmektedir. Halkın arasında Türklerin cesur kadınları da yer almaktadır. Dört tabutun üzerinde ise Türk Bayrakları örtülmüştür. Şehit naaşları Lefkoşa-Mağusa anayolu üzerinde bulunan Küçük Kaymaklı köyü mezarlığına defnedilmişti.
Girne Caddesi
27 Ocak 1958 günü, Lefkoşa'da Girne Caddesi'nde Sarayönü Meydanı ve Girne Kapısı civarında gösteri yapan Kıbrıslı Türklerin önüne çıkarılan tam teçhizatlı, gaz maskeli İngiliz askerleri. Fotoğraf Lefkoşa Polis Merkezi önünde çekilmiştir. Yerde, Türk direnişçiler tarafından İngilizlere atılan taşlar görülmektedir.
Polis merkezi önünde
27 Ocak 1958 günü Lefkoşa Girne Caddesi’ndeki Polis Merkezi önünde gösteri yapan Kıbrıslı Türkleri dağıtmak için göz yaşartıcı bomba atıp cop kullanan İngiliz askerleri. (Foto Olgun - Lefkoşa)
Komandolar
1955-1959 yılları arasında Kıbrıs'ta EOKA tedhişçilerine karşı İngiliz Sömürge İdaresi, Malta’dan yüzlerce komando getirerek tedhişçileri yakalamak ve gizli silâhları meydana çıkarmakla görevlendirmişti.* 33.000 kişilik güvenlik gücü oluşturulmuştu. Fotoğrafta görülen, 1957 yılında Lefkoşa'da devriyeye çıkan iki araçtan önde İngiliz Kraliyet Hava Gücü'ne bağlı polis gücü (RAF=Royal Air Force Police ), arkadaki Landrover de Kıbrıs Polis Gücü aracıdır. (Halkın Sesi Gazetesi, 11 Eylül 1955, S:3302)
Yaşanan bütün olayları, Lider Dr Fazıl KÜÇÜK'ün yönettiği HALKIN SESİ GAZETESİ, Tarihi olaylara tanıklık etmiş, Kıbrıs Türk Tarihinin Mücadelesini Kayıt altına almıştır
O GÜNLERİ; DEVLET ERKANI, SİYASİ PARTİ TEMSİLCİLERİ, SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİ ÇEŞİTLİ PROĞRAMLARLA ANDILAR
İngiliz Sömürge İdaresi’ne karşı direnirken şehit düşenler Lefkoşa Şehitler Anıtı önünde ve Küçük Kaymaklı Mezarlığı’nda düzenlenen törenlerle anıldı.
Lefkoşa Şehitler Anıtı önündeki törende, anıta çelenkler konuldu, saygı marşı eşliğinde saygı atışı yapıldı İstiklal Marşı eşliğinde de bayraklar göndere çekildi.
Küçük Kaymaklı Mezarlığındaki törende ise önce saygı marşı eşliğinde saygı duruşu ve saygı atışı yapıldı, ardından İstiklal Marşı eşliğinde bayraklar göndere çekildi.
Şehit Aileleri ve Malül Gaziler Derneği Başkanı Ertan Ersan törende yaptığı konuşmada, Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığına şehitlerin kabirlerine yaptığı tadilat ve düzenleme için teşekkür etti.
Şehit Hüseyin Ruso Ortaokulu’ndan Elif Avcı’nın Kıbrıs Şehitleri isimli şiirini okuduğu törende, şehit kızı ve Şehit Aileleri ve Malul Gaziler Derneği Kültür Kolu Başkanı Ceyhan Cambaz günün anlam ve önemini belirten bir konuşma yaptı.
Ceyhan Cambaz konuşmasında Kıbrıs Türkü’nün İngiliz sömürge idaresinin “tek yanlı, temelsiz” idari yapısı altında haklarını alabilmek için büyük mücadeleler verdiğini, 27-28 Ocak tarihlerinin bu kaypak sömürge idaresinin oyunlarının iflas ettiği, Türk’ün Türk’ten başka dostu olmadığı gerçeğinin ortaya çıktığı anlamlı bir tarih olduğunu belirtti.
“58 yıl önce, işte bu günlerde 1958 tarihlerinde varlığımızı ve özgürlüğümüzü korumak için, Rum Yunan ve İngiliz Sömürge İdaresi’ne karşı tek bir kalp olarak ortaya çıktığımız gündür” diyen
Cambaz, “1958 Ocak ayının son günleri, Kıbrıs Türk tarihinin İngiliz Sömürge İdaresi’ne karşı yiğit direnişi, düşmana boyun eğmemeyi ve gerektiğinde bağımsızlığı için ölmesini bildiğini tüm dünyaya gösterdiği müstesna günlerdir” dedi.
Törene, Lefkoşa Kaymakamı Alkan Değirmencioğlu, Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri Komutanlığı, Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı, Lefkoşa Türk Belediyesi, Polis Müdürlüğü ve bazı sivil toplum örgütü temsilcileri de katıldı.
SİBER:“ADİL, YAŞAYABİLİR, GÜVENLİĞİMİZİN ÇOK ÖNEMLİ OLDUĞU BİR ÇÖZÜME HAZIRIZ”
Meclis Başkanı Sibel Siber, 27-28 Ocak 1958’de İngiliz Sömürge İdaresine karşı direnişte şehit düşenlerinölüm yıldönümü dolayısıyla Şehit Aileleri ve Malül Gaziler Derneği’ni ziyaret etti.
Sibel Siber, ziyarette yaptığı konuşmada, İslam İşbirliği Teşkilatı Üyesi Ülkeler Parlamentolararası Birlik (İSİPAB) toplantısı için gittiği Bağdat’ta, savaşın ve terörün ne demek olduğuna bir kez daha şahit olduğunu, bunları gören insanların barış ve huzurun kıymetini daha iyi anladığını ifade etti.
Bağdat’ı ölümlerin ve göçlerin kaynadığı bir kazana benzeten Siber, Bağdat’taki manzaraların kendisini çok derinden etkilediğini ifade etti.
Kıbrıs’taki çözüm çabalarına atıfta bulunan Sibel, “Adil, yaşayabilir, güvenliğimizin çok önemli olduğu bir çözüme hazırız... Halkların birbirine karşılıklı haklarına saygı duyduğu bir çözüme hazırız” dedi.
Sibel Siber, Kıbrıs’ta bulunacak bir çözümün sorun yaşanan bölgelerdeki insanlar için de bir umut teşkil edeceğini belirtti.
ERSAN: “TÜRKİYE’NİN GARANTİSİNDEN ZERRE KADAR ÖDÜN VERMEYİZ”
Şehit Aileleri ve Malül Gaziler Derneği Başkanı Ertan Ersan ise, Derneğin herhangi bir siyasi parti ile bağı olmadığını, ancak Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı’nın çözüm çabalarını desteklediklerini kaydetti.
Kıbrıslı Türklerin çok şehitler verdiğini, bu nedenle savaş istemediklerini kaydeden Ersan, “ancak Anavatan Türkiye’nin garantörlüğünden zerre kadar ödün vermeyiz” dedi.
Ertan Ersan, Sibel Siber’e plaket ve Mehmet Bahadır Kurumanastırlı’nın yazdığı Kuzeyden Gelen Kurtuluş isimli kitabı hediye etti.
UBP’den,1958 Direnişi’nin yıldönümü için mesaj: “Şehitlerin yaktığı özgürlük meşalesini ilelebet taşıyacağız”
Ulusal Birlik Partisi (UBP), şehitlerin yaktığı özgürlük meşalesini, birlik ve bütünlüğü daha da pekiştirerek, ilelebet taşıma kararlılığında olduğunu bildirdi.
UBP, 27-28 Ocak 1958 Direnişi’nin yıldönümü nedeniyle yayınladığı mesajda, direnişin 58. yıldönümünde, direnişte şehit düşenlerin bir kez daha rahmet ve minnetle anıldığını belirtti.
Mesajda, “Kıbrıs Türkü olarak, bu coğrafyada varoluşumuz uğruna gösterilen onurlu direnişte, canlarını seve-seve feda eden tüm şehitlerimize Allah’tan rahmet dileriz” ifadelerine yer verildi.
Mesaj, şöyle devam etti Bizleri devlet olgusuna ulaştıran, destanlaşan bu ulusal mücadelemizde, şehitlerimizin yaktığı ‘özgürlük meşalesini’, birlik ve bütünlüğümüzü daha da pekiştirerek ilelebet taşıma kararlılığımızı bu vesile ile bir kez yineleriz.”
“Mücadele tarihimize damga vurmuş bir dönüm noktası”
TMT Mücahitler Derneği: Kıbrıs Türklerini hiç hesaba katmayan İngiliz Yönetimi ve dünya, 27- 28 Ocak direnişinden sonra Adada ortak bir Türk varlığının mevcut olduğunu görüp anladı
Kıbrıs TMT Mücahitler Derneği, 27- 28 Ocak’ın 1958’de Kıbrıs Türk halkının İngiliz Sömürge İdaresi’ne ve dünyaya karşı gösterdiği varolma ve direniş günü olduğunu belirtti.
Dernek Genel Başkan Yardımcısı Celal Bayar, 27-28 Ocak 1958’in yıldönümü dolayısıyla yayımladığı mesajda, 58 yıl önce 27 Ocak 1958 günü Türk Lisesi ve Kız Lisesi öğrencilerinin “Taksim” lehinde başlattıkları yürüyüşe halkın da katılımı sonucu büyük bir kalabalık oluştuğunu anlattı.
İngiliz Sömürge İdaresi’nin 1 Nisan 1955’den beri Rumlar ve terör örgütü EOKA’nın kanlı eylem ve saldırılarına karşı gösterdiği hoşgörüyü, o gün Kıbrıs Türklerine göstermediğini kaydeden Bayar, Sarayönü’ne ulaşmak isteyen öğrenci ve halka karşı barikat kuran İngiliz askerlerinin grubu durdurmak ve dağıtmak istediğini ve şiddet kullandığını ifade etti.
Sömürge İdaresi’ne karşı direnişe dönüşen iki günlük olaylarda Lefkoşa’da 5 Gazimağusa’da 2 olmak üzere 7 şehit verildiğini belirten Bayar, “27-28 Ocak Direnişi Kıbrıs Türk mücadele tarihine damgasını vurmuş bir dönüm noktasıdır” ifadelerini kullandı.
Bayar, o güne kadar Kıbrıs olaylarını ve Kıbrıs’ın geleceğini konuşurken, Kıbrıs Türklerini hiç hesaba katmayan İngiliz Yönetimi ve dünyanın, 27- 28 Ocak Direnişinden sonra Adada, Kıbrıs’ın geçmişine sahip, kaderine ve geleceğine ortak bir Türk varlığının mevcut olduğunu görüp anladığını kaydetti.
Bu olayın Kıbrıs’ta ve Türkiye’de çok güçlü olarak yer alan “Enosis’e karşı Taksim” mitinglerini de tetiklediğini hatırlatan Bayar, mitinglerde TC Hükümetinin Enosis’e engel olmasının talep edildiğini belirtti.
Bayar “Bu direnişin en önemli sonucu zamanın TC Hükümetinin, TMT’nin kuruluşuna onay vermesi olmuştur” dedi.
“Türkiye'nin garantisi devam etmeli”
Sönmezliler Ocağı: Buradaki Türk askeri tek güvencemizdir. Bundan geri adım atıldığı takdirde can güvenliğimiz ortadan kalkar ve 1974 öncesi günlere dönmüş oluruz
Sönmezliler Ocağı, 27-28 Ocak 1958 olaylarının, Kıbrıs Türkünün özgürlüğe kavuşmasında önemli bir dönüm noktası olduğuna dikkat çekti.
Sönmezliler Ocağı Genel Başkanı Erden Esenyel yayımladığı mesajda, her iki tarihin de, hem EOKA'nın saldırılarına, hem de Türk halkına ikinci sınıf muamele yapan İngiliz sömürge yönetimine karşı başkaldırı olduğuna işaret etti.
Başta lise öğrencileri olmak üzere; gençliğin ve her kesimden halkın katıldığı sömürge ve EOKA karşıtı eylemlerde iki gün içinde yedi şehit verildiğini hatırlatan Esenyel, Kıbrıs'ta bir Türk varlığının olduğu ve Türklerin rızası olmaksızın Adada bir çözüme varılamayacağının dile getirildiğini kaydetti.
Esenyel mesajında, 1950'li yıllarda EOKA'nın adayı kan gölüne çevirmesi karşısında ses çıkarmayanların 27-28 Ocak eylemleriyle Türk halkını muhatap almak durumunda kaldıklarını belirterek, gelinen aşamada olası bir çözümde de Türkiye'nin etkin ve fiili garantisinin devam etmesi gerektiğini vurguladı.
Esenyel, “Buradaki Türk askeri tek güvencemizdir. Bundan geri adım atıldığı takdirde can güvenliğimiz ortadan kalkar ve 1974 öncesi günlere dönmüş oluruz" ifadelerini kullandı. Esenyel ayrıca 27-28 Ocak direnişinin anlamını genç nesillere aktarmak gerektiğini ve Kıbrıs Türk halkının bugünlere gelmesinde şehit olanları bir kez daha rahmetle andığını sözlerine ekledi.
Emekli Astsubaylar Derneği Başkanı Esen Ömürlü,
27-28 Ocak 1958’de, İngilizlerin makineli tüfek ve zırhlılarına karşı, Kıbrıs Türkü’nün iman dolu göğsünü siper ederek, taş ve sopalarla başlattığı varoluş mücadelesinde, can vererek şehit düşenleri rahmet ve minnetle andıklarını bildirdi.
Ömürlü yayınladığı 27-28 Ocak direniş günü mesajında, “Ne mutlu bizlere ki o gün yakılan meşaleyi bugünlere taşımanın, ve bugün Egemen KKTC Devletini yaratmanın onur ve şerefini yaşamaktayız. Bugünkü nesiller olarak Kıbrıs Türk’ünün kutsal yaşam hakkını riske sokmayacak Egemen Devlet çatısı altında varlığımızı sürdürecek, bir çözümden yanayız. Olası bir çözümde, güvenebileceğimiz tek garantör ülke Anavatanımız Türkiye ve Türk Silahlı Kuvvetleridir” ifadelerine yer verdi.
Ömürlü, bu inanç ve kararlılıkla yakılan direniş meşalesinin ve Atatürk ilkelerinin, her zaman rehber olacağını da sözlerine ekledi.
Demokrat Parti Ulusal Güçler, 58 yıl önce 27-28 Ocak’ta Kıbrıs Türk halkının varoluş mücadelesinde şanlı bir sayfa açan ve bu direnişte şehit olanları rahmet, gazileri minnet ve şükranla andı.
DP Ulusal Güçler 27-28 Ocak Direniş’i nedeniyle yayınladığı mesajda, İngiliz Sömürge İdaresine karşı Kıbrıs Türk Halkı’nın göstermiş olduğu direnişin, var oluş mücadelesinin ve özgürlüğe kavuşulmasının dönüm noktası olduğunu ve kilometre taşını teşkil ettiğini belirtti.
“27-28 Ocak 1958, Kıbrıslı Türklerin ikiyüzlü İngiliz sömürge yönetimine ve Enosis hülyası ile kan dökenlere kitlesel olarak başkaldırdığı bir gündür” diyen DP Ulusal Güçler, İngiliz askerlerinin silahlarına, mermilerine, coplarına ve gaz bombalarına, taş ve sopalarla direnen Kıbrıslı Türkler’in, Kıbrıs’ta azınlık olmadıklarını, Rumlar kadar hak sahibi ve onlara eşit olduklarını bütün dünyaya kanıtladığını kaydetti.
DP Ulusal Güçler, iki günlük şanlı direniş sırasında İngiliz askerlerinin kurşunları ile şehit olan Sermet Ahmet, Mustafa Ahmet, İbrahim Ali, Saffet Muharrem, Fuat Yusuf, Mehmet Ahmet ile Şerife Mehmet isimli şehitlerin, Kıbrıs Türk halkı tarafından unutulmayacağını, aziz hatıralarının nesilden nesile bir bayrak gibi aktarılacağını söyledi.
DP Ulusal Güçler, “Bu duygu ve düşüncelerle 27-28 Ocak Direnişinde şehit düşen kardeşlerimize ve tüm varoluş mücadelesi şehitlerimize Allah’tan rahmet diler; Anavatan Türkiye’ye, Türk Silahlı Kuvvetlerimize ve Güvenlik Kuvvetlerimize sonsuz inanç ve bağlılıklarımızı belirtiriz” dedi.Demokrat Parti Ulusal Güçler, 58 yıl önce 27-28 Ocak’ta Kıbrıs Türk halkının varoluş mücadelesinde şanlı bir sayfa açan ve bu direnişte şehit olanları rahmet, gazileri minnet ve şükranla andı.
DP Ulusal Güçler 27-28 Ocak Direniş’i nedeniyle yayınladığı mesajda, İngiliz Sömürge İdaresine karşı Kıbrıs Türk Halkı’nın göstermiş olduğu direnişin, var oluş mücadelesinin ve özgürlüğe kavuşulmasının dönüm noktası olduğunu ve kilometre taşını teşkil ettiğini belirtti.
“27-28 Ocak 1958, Kıbrıslı Türklerin ikiyüzlü İngiliz sömürge yönetimine ve Enosis hülyası ile kan dökenlere kitlesel olarak başkaldırdığı bir gündür” diyen DP Ulusal Güçler, İngiliz askerlerinin silahlarına, mermilerine, coplarına ve gaz bombalarına, taş ve sopalarla direnen Kıbrıslı Türkler’in, Kıbrıs’ta azınlık olmadıklarını, Rumlar kadar hak sahibi ve onlara eşit olduklarını bütün dünyaya kanıtladığını kaydetti.
DP Ulusal Güçler, iki günlük şanlı direniş sırasında İngiliz askerlerinin kurşunları ile şehit olan Sermet Ahmet, Mustafa Ahmet, İbrahim Ali, Saffet Muharrem, Fuat Yusuf, Mehmet Ahmet ile Şerife Mehmet isimli şehitlerin, Kıbrıs Türk halkı tarafından unutulmayacağını, aziz hatıralarının nesilden nesile bir bayrak gibi aktarılacağını söyledi.
DP Ulusal Güçler, “Bu duygu ve düşüncelerle 27-28 Ocak Direnişinde şehit düşen kardeşlerimize ve tüm varoluş mücadelesi şehitlerimize Allah’tan rahmet diler; Anavatan Türkiye’ye, Türk Silahlı Kuvvetlerimize ve Güvenlik Kuvvetlerimize sonsuz inanç ve bağlılıklarımızı belirtiriz” dedi.