1914-1918 yılları arasında yer alan ve dünyanın en kanlı savaşlarından biri olan I.Dünya Savaşı sırasında savaşa katılan İtilaf Devletleri ve İttifak Devletleri olmak üzere ikiye ayrılmıştı. İngiltere İtilaf Devletleri’nin lideri, süper güç olma hedefindeki Almanya ise İttifak Devletlerinin lideri konumundaydı. İtilaf Devletleri; başlangıçta İngiltere Rusya ve Fransa’dan oluşuyordu. Savaş başladıktan hemen sonra da İtalya da bu cepheye katılmasının ardından ilerleyen günlerde Japonya, Sırbistan, Romanya, Belçika, Karadağ, Portekiz, ABD, Brezilya ve en son olarak da Yunanistan İtilaf Devletlerine katılırken İttifak Devletleri de Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Almanya, Osmanlı Devleti ve Bulgaristan’dan oluşuyordu..
I.Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru İttifak Devletlerinin savaşı kazanma umudu artık hiç kalmamıştı.. Nitekim 29 Eylül 1918’de Bulgaristan’ın Ateşkes Antlaşması imzalamasının ardından Osmanlı Devleti de 27 Ekim 1918’de başlayan ve de 4 gün süren görüşmelerin sonunda 30 Ekim 1918 akşamı Mondoros Ateşkes Antlaşma imzalandı ve 1 Kasım sabahından geçerli olmak üzere Osmanlı Devleti ile Britanya İmparatorluğu arasında ateşkes ilan edildi..
I.Dünya Savaşı sonunda Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında Limni Adasının Mondoros Limanında demirlenen Agamemnon Zırhlısında Osmanlı Devleti adına Bahriye Nazırı Rauf Orbay Bey, Büyük Britanya adına İngiliz Amiral Arthur GoughCalthorpe tarafından 30 Ekim 1918 akşamı imzalanan Mondoros Ateşkes Antlaşması, Osmanlı Devleti’nin sonunu hazırlayan bir antlaşma olacaktı..
Mondoros Ateşkes Antlaşması bir “Ateşkes” değil, çatışmaların durdurulması ve silahların bırakılması için tarafların yetkili temsilcileri arasında imzalanan bir “Mütareke”dir. Bu itibarla Mondoros Antlaşmasına “Ateşkes” Antlaşması demek yanlıştır. Kaynak: Prof. Dr. İsmet Giritli, Yrd. Doç. Dr. Necati UlunayUcuzsatar, Türk devrim tarihi ve Atatürkçü Düşünce, s. 3, Der Yayınları: 374, İstanbul, 2006
I.Dünya Harbine giren ve 4 yıl süren savaştan yenik olarak çıkan Osmanlı Devleti 30 Ekim 1918’de Mondoros Mütarekesini imzalamak durumunda kalmıştı.Mondoros Ateşkes Antlaşması, I.Dünya Savaşı’nda yenik düşen Osmanlı devleti için ağır şartları olan ve Osmanlı Devleti’nin sonunu hazırlayan uluslararası bir anlaşmadır... Mondoros Ateşkes Antlaşmasıyla Osmanlı Devleti yok sayılıyordu.
Mondoros Ateşkes Antlaşması’nın ile 7. Maddesi işgallere hukuki dayanak sağlarken İtilaf Devletlerine de Anadolu’yu açıkça işgal etmenin kapısını açmıştır. Mondoros Mütarekesi’nin “7. Maddesi ile Müttefikler kendilerince güvenliklerini tehdit edecek bir durum olduğunda herhangi bir stratejik yeri işgal etme hakkını” elde etmişlerdi.. Diğer bir değişle 7. Madde Osmanlı topraklarının işgalini kolaylaştırıyordu..
Osmanlı Devleti, Mondoros Ateşkes Antlaşmasıyla sona ermiştir. Antlaşmanın 7. Maddesi İtilaf Devletleri kendi güvenliklerini tehdit edecek bir durum ortaya çıkarsa , istedikleri bölgeyi işgal edebileceklerdi..
Mondoros Mütarekesi’nin 24. Madde ise Anadolu’da bir Ermeni Devleti’nin kurulmak istendiğinin göstergesiydi. Mondoros Mütareke Anlaşması ile Osmanlı Devleti fiilen sona ererken Ermeniler koruma altına alınıyor ve de Doğu’da bir Ermeni Devleti kurmak için zemin hazırlanıyordu..
Mondoros Ateşkes Anlaşması Barış Antlaşması değil, Osmanlı topraklarının işgalini hedefleyen bir antlaşmaydı.. 24. Madde ile de Ermeniler koruma altına alınıyor ve de Doğu Anadolu’da bir Ermeni Devletinin kurulmasına zemin hazırlanıyordu… Bu antlaşma ile 6 vilayette bir Ermeni devleti kurulması için zemin hazırlanmıştır.
Daha I.Dünya Savaşı devam ederken, İtilaf Devletleri Osmanlı Devleti topraklarını kendi aralarında paylaşmışlardı.. 30 Ekim 1918’deMondoros Ateşkes Antlaşması’nın imzalanmasıyla birlikte Osmanlı Devleti’nin toprakları resmen işgale hazır hale gelmişti..
Gerçek şu ki; Mondoros Ateşkes Antlaşması; İtilaf Devletleri I. Dünya Savaşı’ndan sonra Osmanlı Devleti’ni aralarında nasıl paylaşacaklarına karar veremediklerinden Sevr Antlaşması hazırlanıncaya kadar yapılan bir ön antlaşma niteliğindedir..
Mondoros Ateşkes Antlaşması ile Osmanlı Devleti fiilen sona ererken, Boğazlar üzerindeki hakimiyetini de kaybediyor ve de Anadolu toprakları işgale açık hale geliyordu. Bu antlaşmadan sonra İtilaf Devletleri’nin Anadolu’yu işgale başlaması asıl emellerini de ortaya koyuyordu..
Mütareke hükümlerine aykırı olmasına rağmen Müttefiklerin birçok yerde işgale başlamaları, Mondoros Mütarekesinin ihtiva ettiği şartları ile yetinmeyeceklerinin bir ifadesiydi ve de Müttefiklerin hedefi çok açık ve net olarak Osmanlı topraklarını parçalamaktı..
Mondoros Ateşkes Antlaşması sonrası işgallere karşı, Türk milleti direniş örgütleri kurmaya başlarken, azınlıklar da işgalleri kolaylaştırmak için zararlı cemiyetler kuruyorlardı..
Mondoros Ateşkes Antlaşması çerçevesinde Çanakkale ve İstanbul Boğazlarının açılması ile Karadeniz istihkamlarının İtilaf Devletleri tarafınca işgalinin sağlanması hedefleniyordu..Mondoros Ateşkes Antlaşması ile; İtilaf devletleri güvenliklerini tehdit edecek bir durum ortaya çıkarsa herhangi bir stratejik noktayı işgal edebileceklerdi..
30 Ekim 1918’de Osmanlı Devleti ve İtilaf Devletleri arasında imzalanan Mondoros Mütarekesinden sadece 13 gün sonra 13 Kasım 1918’de İngiliz ve Fransız donanmalarının İstanbul’a gelmeleriyle fiili işgal dönemi başlarken, bu işgal durumu 16 Mart 1920’de ilan edilerek resmiyet kazanacak ve de bu tarih bir dönüm noktasını teşkil edecekti.. DEVAM EDECEK..