I.Dünya Savaşı sonunda Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasında imzalanan Mütarekename 30 Ekim 1918 akşamı Mondoros Limanında demirli Agamemnon zırhlısında imzalanmıştı…
Mondoros Anlaşmasından sonra 13 Kasım 1918de İtilaf Devletlerinin kuvvetleri İstanbula girdi. İtilaf Devletleri 15 Mart 1920de İstanbulda “Sıkı Yönetim” ilan etmişler , ardından 150 aydını tutuklamışlardı. Ertesi gün 16 Mart 1920de İstanbul işgal edilmiş, 18 Mart 1920de çalışmalarına ara veren Osmanlı Parlamentosu Meclisi Mebusan Padişah Vahdettin tarafından 11 Nisan 1920de kapatılmıştır.
Mebusan Meclisinin kapatılması hukuki bir otorite boşluğu yaratmıştı. Erzurum Kongresinde (23 Temmuz-7 Ağustos 1919 ) alınan kararlardan birisi şöyle idi:“Merkezi hükümet (İstanbul hükümeti) vatanın, istiklalini muhafazasını sağlayamadığı taktirde bu maksadı sağlamak için geçici bir hükümet kurulacaktır” deniliyordu.
Bu karar Sivas Kongresinde (4-11 Eylül 1919) şu şekilde teyit edilmiştir: “Merkezi hükümet milli iradeye tabi olmalıdır. Milli meclis toplanmalıdır” deniliyordu.
İstanbuldaki Mebusan Meclisinin kapatılmasının ardından ortaya çıkan iktidar boşluğunu doldurmak maksadıyla Erzurum ve Sivas Kongrelerinin kararlarına uygun olarak Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Cemiyeti Temsil Heyeti Başkanı Mustafa Kemal 19 Mart 1920de tüm Valiliklere , bağımsız Sancaklara ve Kolordu Komutanlıklarına gönderdiği bir talimatta : “Memleket işlerini idare etmek ve denetlemek üzere Ankarada olağanüstü yetkilere sahip bir meclis toplanacaktır” dedikten sonra bu meclis için seçimlerin nasıl yapılacağını açıklamış ve “seçimlerin en geç 15 gün içinde Ankarada çoğunlukla toplanmayı sağlayacak şekilde tamamlanmasını istemiştir.
Daha önce 22 Nisan olarak düşünülen meclisin açılış günü kutsal bir güne rastlanması için 23 Nisan Cuma gününe ve Cuma namazından sonraya alınmıştır. Hacı Bayram-ı Veli Camii Şerifinde Cuma namazının ardından kurbanlar kesilmiş ve 23 Nisan 1920 günü ilk toplantısını yapan BMMdeki mebusların mesleklerine göre dağılımı şöyledir:
115 memur, emekli, 61 sarıklı hoca, 51 kumandan, subay, 46 Çiftçi 37 tüccar, 29 avukat, 15 doktor, 10 aşiret reisi, ağa, 8 tarikat şeyhi, 6 gazeteci ve 2 mühendis. Bu suretle BMM üyeleri 2 kaynaktan gelmiş oluyordu. Biri, Aralık 1919da yapılan seçimlerle son Meclis-i Mebusana seçilenlerden Ankaraya gelebilenler. Diğeri ise Mustafa Kemalin Ankarada toplanacak meclis için yaptığı çağrı uyarınca (19 Mart 1920) yapılan seçimlerle gelenler. Meclisin ilk oturumunda 115 Mebus vardı. Sonradan gelenlerle bu sayı 365e çıktı. (18 Ağustos 1920).
23 Nisan günü yapılan ilk oturuma en yaşlı üye sıfatı ile başkanlık eden Şerif Bey açılış konuşmasında “Büyük Millet Meclisini açtığını söylemişti. Meclis önce BMM olarak açılmış ancak ayni gün alınan kararla başına Türkiye kelimesi getirilerek TBMM olmuştur.
24 Nisanda yapmış olduğu konuşmasında Mustafa Kemal yeni devletin kuruluşunu şöyle açıklıyordu:
“TBMM yalnızca bir yasama ve denetleme organı değil, ülkenin ve milletin kaderiyle bilfiil ilgilenen bir heyettir . Kendi içinden seçeceği bir heyeti hükümet işlerini yürütmeye memur etmesi gerekir.”
Mustafa Kemalin Mecliste bu çerçevede verdiği önergede “Yeni bir hükümet teşkili zorunludur” ifadesi aslında yeni bir devletin ilanından başka bir şey değildir.
24 Nisan tarihinde yapmış olduğu konuşmanın ardından yapılan seçimlerde Mustafa Kemal oybirliği ile TBMM başkanı olarak seçildiğinde henüz 39 yaşındaydı…. Mustafa Kemal Paşa , kendi öncülüğünde kurulan TBMMnin başkanlığını Cumhurbaşkanı seçildiği gün olan 1923e kadar sürdürdü.
Mustafa Kemal Paşa 22 Nisanda yayınladığı bildiri ile “..23 Nisanda Büyük Millet Meclisi açılarak çalışmaya başlayacağından o günden sonra bütün sivil ve askeri makamların ve bütün ulusun buyruk alacağı en yüce merci , adı geçen meclis olacaktır…” diyordu.
23 Nisan 1920de egemenlik İstanbuldan Ankaraya (Saltanattan ulusa) geçmekle kalmıyor egemenliğin kaynağı ve yapısı değişiyordu. Dinsel ve geleneksel Osmanlı egemenliği yerine ulusal egemenliğe geçiyordu.
Osmanlı Devletinin karşısında bütün siyasi ve hukuki yetkileri elinde toplayan Türkiye Büyük Millet Meclisi bir devrim Meclisi olarak tarihi bir sorumluluk yükleniyordu.
TBMM , açılışından iki gün sonra , sadece yasama değil, yürütme gücüne de sahip olacak hukuki ve siyasi yapısını düzenleme çalışmalarına başladı. 2 Mayıs 1920de Bakanlar Kurulunun seçilmesi hakkındaki yasa çıkarıldı. 11 bakandan oluşan “Meclis Hükümeti” , 5 Mayıs 1920de TBMM Başkanı Mustafa Kemal Paşanın başkanlığında ilk toplantısını yaptı. TBMMnin açılışı ile birlikte , milli egemenliğe dayalı yeni Türk Devleti doğmuş oluyordu….. YARIN DEVAM EDECEK