Üst solunum yolu hastalıkları dendiğinde akla ilk ‘influenza A’ yani ‘grip’ geliyor. Ancak solunum yolu rahatsızlıklarına yol açan tek virüs grip değil. Okul çağındaki çocuklarda görülen, solunum yoluyla hızlı bir şekilde bulaşan ve yetişkinlerde de rastlanılan RSV (Solunum sinsityal virüsü) de en az grip kadar bulaşıcı bir virüs…
Yapılan uluslararası analizlere göre, dünyada 'triple epidemi' yani 'üçlü salgın' adı verilen; Covid-19, grip ve RSV virüsünün bu kış çok ciddi şekilde artış göstermesi bekleniyor. Bu üç virüsteki salgının artmasına bağlı sağlık sistemlerinde zorlanmaların yaşanacağına yönelik analizler de bulunuyor.
SALGIN AMERİKA’DA BAŞLADI
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’nin (CDC) açıkladığı verilere göre bu sezon şimdiye kadar en az 1,6 milyon kişi grip oldu. 13 bin kişi hastaneye kaldırıldı ve 730 kişi hayatını kaybetti. Mevcut hastaneye yatış oranı pandemi öncesi sezonda gözlemlenenin yaklaşık beş katı.
CDC’nin Ulusal Bağışıklık ve Solunum Hastalıkları Merkezi direktörü Dr. Jose Romero, “ABD’de şu an yaşlılar ve 5 yaşından küçük çocuklar büyük riskle karşı karşıya. Grip dışında RSV’de de önemli bir artış var. Bir de bunlara Covid-19 da eklenince, üçlü salgın hastanelerdeki yükü git gide artırıyor” dedi.
CDC Sağlık ve İnsan Hizmetleri Departmanı'nda üst düzey bir yetkili olan Dawn O’Connell de “Artan RSV ve grip vakası ile devam eden Covid-19 yükü bu kış bazı zorluklarla karşılaşmamıza neden olabilir” ifadelerini kullandı.
'GRİP BU YIL ÇABUK YAYILIYOR VE ÇOK UZUN SÜRÜYOR'
“Grip zaten her yıl potansiyel tehdit ama RSV bu yıl çok farklı. Normalde yüzde 10-15 civarında üst solunum enfeksiyonundan sorumluyken şu anda çok daha yoğun bir artış yaptığını görüyoruz. Bu hem insan topluluklarının davranışsal değişikliğinden hem de savunma sistemimizin maalesef bunları unutmasından kaynaklı ortaya çıkıyor."
‘TANI TESTLERİNDE ÜÇ VİRÜSÜ DE GÖRÜYORUZ AMA RSV’YE DİKKAT!’
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. İftihar Köksal ise “Şu an tanı testlerinde her üç virüse de rastlıyoruz. Pandeminin azalması nedeniyle alınan önlemlerden uzaklaşılması bu kış tüm solunum yolu virüslerinin görülmesine yol açacak gibi görünüyor” uyarısında bulundu.
Ayrıca Prof. Dr. Köksal, RSV’ye dikkat çekerek hem toplumda hem de hastane ortamında salgınlara neden olabileceğini söyledi. Köksal şöyle devam etti:
“RSV, kontamine hava damlacıkları yoluyla yayılır. Gözler veya burun ilk etkilenen organlar olup ardından virüs, üst ve alt solunum yollarını enfekte ederek hücre hasarına ve hava yolu tıkanıklığına neden olur. Antijen testi, moleküler testler ve viral kültür dâhil olmak üzere RSV'nin viral tespiti ve teşhisi için çeşitli yöntemler mevcut. Başlıca önleme tedbirleri arasında el yıkama ve enfekte kişilerle yakın temastan kaçınma yer alır. Günümüzde RSV'ye karşı birçok aşı çalışması yürütülüyor ama spesifik bir tedavisi bulunmuyor.”
ÇOCUKLAR DIŞINDA YETİŞKİNLERDE DE GÖRÜLMEYE BAŞLADI
“Çoğu çocuk iki yaşına kadar en az bir RSV enfeksiyonu geçirir. Bu enfeksiyon; burun tıkanıklığı, burun akıntısı, öksürük ve düşük dereceli ateş gibi tipik üst solunum yolu belirti ve semptomlarıyla seyreder” diyen Prof. Dr. Köksal, “Çocukların yaklaşık yüzde 15-50'sinde bronşiolit, zatürre veya krup gibi daha ciddi alt solunum yolu enfeksiyonları gelişebilir” ifadelerini kullandı.
Prof. Dr. Köksal, yetişkinlerde ise RSV enfeksiyonunun genellikle soğuk algınlığı gibi semptomlarla kendini gösterdiğini ve son bir aydır artığını söyledi.
RSV İLE GRİP ARASINDA NE GİBİ FARKLILIKLAR VAR?
RSV, grip ile çok benzer semptomlara sahip olsa da, ikisi arasında bazı önemli farklılıklar olduğuna vurgu yapan Prof. Dr. İftihar Köksal, “Grip ve RSV arasındaki en önemli fark semptomların başlama şeklidir. Grip genellikle kas ve eklemlerde ağrı ve sızılarla birlikte yüksek ateşle başlar. RSV, bazen ateşle birlikte öksürük, hızlı nefes alma ve hırıltılı solunuma yol açan soğuk algınlığı olarak başlar" dedi ve ekledi:
"RSV genellikle iki yaş altındaki çocuklarda ağır seyrederken grip her yaşta ağır seyredebilir. Gripte burun akıntısı, hapşırma ve gözlerde sulanma görülmez. Kuru bir öksürük vardır.”
RSV ve gripten korunma yöntemleri Covid-19’dan korunma yöntemleriyle aynı. Maskenin takılması, mesafenin sağlanması gibi... Özetle aynı ortamda aynı havayı çok fazla solumamanız gerekiyor. Havanın temizliği önem arz ediyor. El hijyeni, elle dokunulan ve temas edilen yerlerin ağıza ve buruna götürülmemesi de gerekiyor.
Prof. Dr. Muhammed Emin Akkoyunlu‘GRİP+RSV ÖLÜMCÜL OLABİLİR’
Bu noktada akla ‘Grip ile RSV aynı anda görülürse ölümcül olabilir mi? sorusu geliyor. Prof. Dr. Muhammed Emin Akkoyunlu bu soruma “Aynı kişide olması ölüm olasılığı anlamına gelebilir” dedi. Prof. Dr. Akkoyunlu şöyle detaylandırdı:
“Influenza A virüsünün yaptığı grip enfeksiyonuna ya da RSV’ye baktığımız zaman, bunlar zaten başlı başına ölüme neden olabilen hastalıklar. Her yıl grip enfeksiyonundan yaklaşık 250 binden fazla insanı kaybediyoruz. RSV’de benzer rakamlar olmasa bile benzer bir potansiyele sahip olan ve ölümlere neden olabilen bir hastalık. Bu iki virüsün birleşerek aynı kişide olması ölüm olasılığını da artırır. Özetle yalnız başına bu virüsler, zaten hayatı tehdit edebilecek hastalıklar olduğu gibi birleştikleri zaman muhtemelen bu potansiyel çok daha artmış olarak karşımıza çıkacaktır. O nedenle grip aşısı olmayı öneriyorum.”
Okul yaş grubundaki çocuklar RSV enfeksiyonunu genellikle hafif geçirirler. Ancak hastalığın yayılmasında ve risk gruplarına bulaşmasına aracılık edebilirler. Bu nedenle hasta çocukların okula gelmemesi, sınıfların havalandırılması, hapşırırken ve öksürürken ağızın kapatılması, ellerin sık sık yıkanması, masaların temizlenmesi, kalem-silgi gibi ders araç-gereçlerinin ortak kullanılmaması basit ama gerekli önlemlerdir.
Prof. Dr. İftihar KöksalŞAŞIRTAN ARAŞTIRMA: Grip VE RSV BİRLEŞİMİNDEN ORTAYA ÇIKAN YENİ BİR VİRÜS!
Son dönemde grip ve RSV bu denli etkili olunca bilim insanları bu iki virüsün birleşerek bir ‘hibrit virüs’ ortaya çıkardığını buldular. Nature Microbiology'de yayınlanan çalışmada uzmanlar, RSV ile gribin hareketlerini incelediler.
Araştırmada insan akciğer hücrelerini her iki virüsle enfekte ettiler. RSV ve grip diğer bazı virüslerin bildiği gibi birbirleriyle rekabet etmek yerine, ‘palmiye ağacı’ şeklinde bir ‘hibrit virüs’ oluşturdular.
Araştırmayı denetleyen Prof. Pablo Murcia, “Bu tür bir hibrit virüs daha önce hiç tanımlanmamıştı. Her iki virüsün genomları ve dış proteinleriyle bir araya gelen tamamen farklı iki aileden virüslerden bahsediyoruz. Bu yeni bir virüs patojeni türü” ifadelerini kullandı.
Prof. Dr. Muhammed Emin Akkoyunlu, çalışmanın çok önemli olduğunun altını çizerek “İlerleyen süreçte birlikteliği artar veya grip salgını yoğun bir şekilde devam ederse, başımıza bela açabilecek süper virüslere veya süper kombinasyonları görmek açısından bu çalışma oldukça kıymetli. Bizlere tehlikeyi önceden gösteriyor” dedi. Prof. Dr. İftihar Köksal ise yapılan çalışmada dikkat çekilen hibrit virüsün insanlarda hastalık yaptığına dair henüz bir veri olmadığını ve laboratuvar ortamında yapılmış bir çalışma olduğuna vurgu yaparak “Araştırma çok önemli. Ortaya çıkarılanlar da dikkate alınması gereken bilgiler. Fakat henüz insanlarda hastalık yapıp yapmayacağı, yaparsa nasıl bir klinik tabloya yol açacağı konusunda yorum yapmak şimdilik zor. Dış ortamda yaşayıp yaşamayacağı dahi bilinmiyor” ifadelerini kullandı.