5 Eylül 1974 Yeşilırmak’ın gurur günüdür. 5 Eylül 1974 Yeşilırmak’ın direniş günüdür.
5 Eylül 1974; 20 Temmuz 1974 Barış Harekatının sonlandığı günlerde Yeşilırmak Türk Halkı tamamen kendi ısrarlarının bir sonucu olarak bugünkü Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti  topraklarına  katıldığı gündür.
Yeşilırmak’ın,  Kıbrıs  Türk halkının milli  mücadelesinde çok önemli ve müstesna bir yeri vardır. Yeşilırmak’ın özgür topraklarla bütünleştiği günün  49. Yıl dönümünde mutluyuz gururluyuz. Yeşilırmak’ın bu mutlu gününü gururla kutluyoruz ve de  saygıyla selamlıyoruz.
5 Eylül 2023,  20 Temmuz 1974 Barış Harekatının 2. Aşamasının da sonlandığı günlerde çizilen sınırların dışında kalan Yeşilırmak’ın kendi ısrarlı girişimleriyle Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti  topraklarına katıldığı günün  49. Yıl dönümüdür.
 Yeşilırmak ve bölgesinin; Kıbrıs Türk Halkının varoluş mücadelesinde Kıbrıs Türk halkının varoluş ve özgürlük mücadelesinde saygın ve de müstesna   bir yeri vardır. Türk Mukavemet Teşkilatının kuruluşu ve faaliyete geçişi, Kıbrıs Türk halkının adadaki varlığını koruyabilmesi için atılan en önemli adımlardan biridir.
 Bu gün kuruluşu 1 Ağustos 1958 olarak kabul edilen Türk Mukavemet Teşkilatı TMT,  Kıbrıs Türk Halkının bu topraklarda hür ve bağımsız yaşaması için  zorunlu olarak  yaratılan bir efsanedir ve de  Kıbrıs Türk halkı için, büyük Türk milleti için bir onurdur.
Kıbrıs Türk halkının bugünlere gelmesinde Türk Mukavemet Teşkilatı TMT’nin kuruluşunun ve faaliyete geçişinin önemli bir rolü vardır. Bugün kuruluşu 1 Ağustos 1958 olarak kabul edilen  TMT, Kıbrıs Türk halkının ata yadigarı bu topraklarda  hür ve bağımsız yaşaması için büyük mücadeleler vermiştir.
1 Ağustos 1958’den itibaren EOKA tedhiş örgütüne karşı bölgesel direniş  birimlerini kuran Türk Mukavemet Teşkilatı  (TMT) Lefke Sancağının bir Kovan’ı (Tabur) olarak “Yeşilırmak” , yöre halkının direnişine önderlik etmek ve de Türk Mukavemet Teşkilatı’nın silahlarının taşınmasında ve korunup dağıtılmasında  “Bereket Çadırı” görevini başarıyla icra etmiştir.
Yeşilırmak Sancağı, 21 Aralık 1963 Kanlı Noel Rum-Yunan silahlı saldırılarından can ve namusunu kurtarmak için Lefkoşa’ya 70 km uzaklıktaki Yeşilırmak’a göç eden çevre Türk köylerinin halkından oluşuyordu. Bu köyler: Yeşilırmak (315), Kurutepe (256), Yağmuralan (235), Süleymaniye (142) ve Günebakan (141) isimli 5 köy idi ve de toplam nüfus 1090’nı buluyordu.
Rum-Yunan ikilisinin 21 Aralık 1963  Kanlı Noel silahlı saldırılarının ardından  1964 yılının ilk aylarında, Anavatanımız Türkiye’den gelen Kıbrıs kökenli üniversiteli öğrencilerin  Erenköy’e ayak basmalarının ardından bir ‘Takım’ Mücahit Erenköy’e yerleşmişti.
20 Temmuz 1974 Barış Harekatı günlerinde de Yeşilırmak  kendini savundu. Fakat Türk Ordusu Yeşilırmak bölgesine girmediği için bölge, Rum egemenliğindeki kesimde kalırken Yeşilırmak’a karşı Rum saldırıları daha da yoğunluk kazanır. Stratejik konumdaki Sırt Tepe, Cesurlar ve Sami Efendi Mevzileri bu baskıya dayanamayarak düştüler.  O günde Yeşilırmak köyü, 8 şehit verirken “Anavatanımız Elbet Bir Gün Bizi De Kurtaracak” inancını yitirmeden mücadelelerini sürdürdüler.
14-16 Ağustos 1974 tarihleri arasında yer alan  Barış Harekatının 2. Etabı günlerinde bölgeye intikam amacıyla saldırıya geçen Rum-Yunan ikilisinin silahlı saldırılarına karşı Yeşilırmak Sancağının istekleri doğrultusunda  Doğu’daki Rum mevzileri Türk Savaş Uçakları tarafından birkaç kez bombalanırken düşmanın o bölgeden çekilmesi sağlandı.
Ancak ne var ki; 16 Ağustos 1974 günü tamamlanan Barış Harekatının 2. Aşamasında Türk silahlı kuvvetleri 8 km karelik bir alan üzerinde yıllardan beri direnişini sürdüren ve Dillirga-Lefkoşa yolunu kontrol eden  Yeşilırmak bölgesine girmedi ve de Gemi Konağı’nda durdu. Çünkü Yeşilırmak , 20 Temmuz 1974 Barış Harekatı planında yoktu..
16 Ağustos 1974 sonrasında Rum egemenlik bölgesinde kalan ve özgür Türk bölgesine birkaç km. mesafede bulunan  Yeşilırmak  bölgesinin ne olacağının da bilinmemesi bir sıkıntı yaratıyordu. Durum askeri ve siyasi makamlara iletilmiş fakat ileriye dönük ümit verici bir yanıt alınamamasının ardından Yeşilırmak Sancaktarı Ömer Cevdet ve bir Mücahit grubunun Eylül 1974 başlarında balıkçı sandalı ile Gemi Konağı CMC İskelesine gizlice gelmesiyle başladı. Cavit Mete, Türk Barış Kuvvetlerinin Lefke’deki TB. Komutanı ile görüştü, durumu ve halkın beklentisini anlattıktan sonra ayni gün sandalla Yeşilırmak’a döndü.
3 Eylül günü , Sancaktar Yardımcısı  Mete Sayar ve 45 kişilik bir Mücahit  Birliği, bir kamyon içinde ve Rumlar tarafından 18 Anti tank mayınıyla mayınlanmış ana yolu temizleyerek Gemi Konağı’na  vardılar.  Yolun tekrar Rumlar tarafından işgalini önlemek için stratejik noktalara nöbetçi Mücahitler bırakılmıştı. Mete Sayar , Lefke Tabur Komutanı ile görüşürken Mücahitler de köyün mazot, benzin v.b  gibi bazı gereksinimlerini tedarik ettiler. Ayni gün, yol boyunca dikilen silahlı nöbetçileri de toplayarak Yeşilırmak’a döndüler..
..4 Eylül 1974 günü  3 kişilik bir Yeşilırmak Heyeti (TMT Kovan Beyi Halit Köycü, Bölük Komutanlarından Rauf Özhun ve Sancak Dal 4’ü Şevket Şen)  Boğaz Karargahında Türk Barış Kuvvetleri Komutanı Korgeneral Nurettin Ersin Paşa’yı ziyaret ederek köy halkının dileğini arz etti. Paşa, Yeşilırmaklıların  Özgür Bölge  ile birleşmesi arzusunu haklı görerek onayladı. Haber, Yeşilırmak’ta minnet ve şükranla karşılandı. Gece yarısına doğru Yeşilırmak Sancak Karargahına gelen telsiz emri, bölgenin Özgür Topraklarla  birleşmesi kararına kesinlik getiriyordu.
Sabaha doğru Mete Sayar Komutasında 50 kişilik bir Mücahit Birliğinin Kurutepe’ye  doğru “Taktik İntikal” hareketi başladı.  Ayni saatlerde, Gemikonağı’ndaki Türk Silahlı Kuvvetleri Alayı da, Hayri Ündül komutasında Ömerli-Lutro arasına yerleşince Mücahit-Mehmetçik kucaklaşması saat 02.30’da gerçekleşti. 5 Eylül 1974 sabahı saat 03.00’de Tümen Komutanı  Fethi Aktar askeri bir Konvoy’un başında  Yeşilırmak’a ulaştı. Bölge tarafından büyük bir coşku ve sevinç gözyaşları  ile karşılandı. Yeşilırmak Yeşilırmak olalı böyle görkemli bir gün görmemiş, her anını bugünün hasretiyle yaşamıştı.
20 Temmuz 1974 Barış Harekatı döneminin Başbakanı Bülent Ecevit, 5 Ocak 1975’te Kıbrıs’a gelişinde  Yeşilırmak köyünü ziyaretinde yapmış olduğu konuşmada: “Kahraman Yeşilırmaklılar, sizi uzun yıllardır  bir karışını  dahi başkalarına vermediğiniz topraklarınızda gözlerimle görmekten büyük kıvanç duymaktayım. Yıllarca dört bir yanınızı, sizin yaşama hakkınızı, özgürlüğünüzü kaldırmak isteyenlerle çevrili olduğunuz halde siz Yeşilırmak’ta bu güzel beldede, Türklüğünüzün onurunu, Türklerin özgürlüğünü korudunuz.  Barış Harekatı’ndan sonraki günlerde Yeşilırmaklıların kendilerinin Barış Kuvvetlerimize katılmaları bizim gücümüze güç, umudumuza umut kattı.  Allah şehitlerinize rahmet eylesin..
..Siz yalnız Türk’ün gücünü, Türk’ün kahramanlığını değil,  ayni zamanda Türk’ün çalışkanlığını  da bütün dünyaya  gösterdiniz. Bu bölgedeki bütün güzelliklerin ve bütün zenginliklerin sizlerin eserleri olduğunu  biliyorum. Nasıl özgürlük mücadelesini kazandıysanız, özgürlüğünüz önündeki, şu dağlar gibi yükselen engelleri nasıl aştıysanız, kalkınma müzadelesini de zafere ulaştıracaksınız . Bütün dünya karşısında Türk olarak sizlerle kıvanç duyacağız. Bu vatanı, sizin adınıza sizlere kazandıran Mücahitlerimizi yürekten kutluyorum. Yalnız  onları değil, kadın, erkek, her biri Mücahit olan bütün Yeşilırmaklıları kutluyorum..” dedi.
Sonuç olarak; 5 Eylül 1974, Yeşilırmak Türk halkının direniş günüdür, özgür bölge ile bütünleşme günüdür, onur günüdür. Yeşilırmak’ın bu direnişi tarihe yazılan bir destandır. Yeşilırmak Türk halkının kahraman Mehmetçiklerle, özgür Türk bölgesinde bütünleşmek için ortaya koyduğu cesur ve başarılı direnişinin 49. Yıl dönümünde aziz şehitlerimizi ve gazilerimizi saygıyla selamlıyorum.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Sen Çok Yaşa..
Kaynak:1- Mehmet Salih Emircan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde Tören, Bayram ve Anma Günleri, s.140-143, Kıbrıs Türk Mücahitler Derneği Yayını, 11 Ekim 2010
Kaynak:2- Rauf Özhun, Yeşilırmak ve Yöre Halkının Kıbrıs Türk Milli Mücadelesindeki Yeri, Volkan Gazetesi, s.11,   06 Eylül 2005