COVID-19 gündeme geldiğinden bugüne kadar 23 milyondan fazla insana bulaşmış, sağlıklı kişilerde %3, özellikle kronik hastalığı olan kişilerde ise %7.5 gibi ölümlere neden olmuş, ayrıca pek çok insanda, özellikle akciğerlerinde kalıcı hasarlar bırakmıştır. Açık kalp teknikleri ile koroner bypass ameliyatı olan ve ek risk faktörü bulunmayan kişilerde günümüzde ölüm riskinin neredeyse binde bir olarak verildiği şartlarda %7.5 oranında ölüm olayının gerçekleşmesi biz sağlıkçılar nezdinde küçümsenecek bir rakam değildir. Elbette bu kadar ölümcül sonuçları olan bir hastalıkta internetin ve sosyal medyanın da katkılarıyla inanılmaz bir bilgi kirliliği de başını almış gitmiştir. Pek çok efsane insanların  daha fazla paniklemesine ve gereğinden daha fazla korkmasına ya da korkutulmasına neden olmuştur. Bugünkü yazımda sizlerle bu efsaneleri ve DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ resmi sayfasından derlediğim gerçekleri aktarmaya ve birazcık da olsa korkuları azaltmaya gayret edeceğim. Bazı maddelerde kendi yorumlarımı da ekleyeceğim.
 
EFSANE: Hidroksiklorokin COVID-19’u tedavi eder.
GERÇEK: Sıtma, lupus eritematozus ve romatoid artrit için bir tedavi olan hidroksiklorokin veya klorokin, COVID-19 için olası bir tedavi olarak halen incelenmektedir. Mevcut veriler, bu ilacın hastanede yatan COVID-19 hastaları arasındaki ölümleri azaltmadığını veya orta derecede hastalığı olan kişilere yardımcı olmadığını göstermektedir.
 
Hidroksiklorokin ve klorokin kullanımı, sıtma ve otoimmün hastalıkları olan hastalar için genel olarak güvenli olarak kabul edilir, ancak endike olmayan yerlerde ve tıbbi gözetim olmaksızın kullanılması ciddi yan etkilere neden olabilir ve bundan kaçınılmalıdır.
 
Hafif hastalığı olan hastalarda veya COVID-19'a maruz kalan hastalarda maruziyet öncesi veya sonrası profilaksi olarak değerini değerlendirmek için daha kararlı araştırmalara ihtiyaç vardır.
 
EFSANE: Maskeleri her zaman, egzersiz yaparken dahi takmalıyız
GERÇEK: Maskeler rahat nefes alma yeteneğini azaltabileceğinden, insanlar egzersiz yaparken maske takmamalıdır.
 
Ter, maskenin daha çabuk ıslanmasına neden olarak nefes almayı zorlaştırır ve mikroorganizmaların büyümesini teşvik eder. Egzersiz sırasında en önemli önleyici tedbir, diğerlerinden en az bir-birbuçuk metre fiziksel mesafeyi korumaktır.
 
EFSANE: Ayakkabılardan COVID-19 bulaşır.
GERÇEK: COVID-19'un ayakkabılarla yayılma ve bireyleri enfekte etme olasılığı çok düşüktür. İhtiyati tedbir olarak, özellikle bebeklerin ve küçük çocukların yerde süründüğü veya oynadığı evlerde, ayakkabılarınızı evinizin girişine bırakmayı tercih edebilirsiniz. Bu, ayakkabı tabanlarında taşınabilecek kir veya herhangi bir atıkla teması önlemeye yardımcı olacaktır.
 
EFSANE: COVID-19 bir bakteridir.
GERÇEK: COVID-19 infeksiyonuna bakteriler DEĞİL, bir virüs neden olur.
COVID-19'a neden olan virüs, Coronaviridae adlı bir virüs ailesindedir. Antibiyotikler virüslere karşı etkili değillerdir.
 
COVID-19 ile hastalanan bazı kişilerde ayrıca bir komplikasyon olarak bakteriyel enfeksiyon gelişebilir. Bu durumda antibiyotikler bir sağlık hizmeti sağlayıcısı tarafından önerilebilir.
Şu anda COVID-19'u iyileştirmek için lisanslı bir ilaç bulunmamaktadır. Belirtileriniz varsa, yardım için sağlık uzmanınızı veya COVID-19 yardım hattını arayın.
 
EFSANE: Medikal maskelerin uzun süreli kullanımı oksijen eksikliği ve karbondioksik zehirlenmesi yapar.
GERÇEK: Medikal maskelerin uzun süreli kullanımı doğru şekilde takıldığında karbondioksit zehirlenmesine veya oksijen eksikliğine neden olmaz
 
Tıbbi maskelerin uzun süreli kullanımı rahatsız edici olabilir. Ancak karbondioksit zehirlenmesine veya oksijen eksikliğine yol açmaz. Tıbbi maske takarken düzgün oturduğundan ve normal nefes almanıza izin verecek kadar sıkı olduğundan emin olun. Tek kullanımlık bir maskeyi tekrar kullanmayın ve her zaman nemlenme görür görmez değiştirin. Maske nemlenmediği sürece tek kullanım için emniyetlidir.
 
EFSANE: COVID-19 olan herkes ölür
GERÇEK: COVID-19 tanısı alan çoğu insan hafif veya orta şiddette semptomlara sahiptir ve destekleyici bakım sayesinde iyileşebilir. Öksürük, ateş ve nefes almada güçlük çekiyorsanız erken tıbbi yardım alın - önce sağlık tesisinizi telefonla arayın. Bu semptomların varlığında gerekirse akciğer tomografisi de çekilerek akciğer tutulumunuzun varlığı ya da yokluğuna veya tutulum şiddetine göre tedavi yönteminize sağlık ekipleri tarafından karar verilecek ve yönlendirileceksiniz.
 
EFSANE: Alkol almak COVID-19’dan korur.
GERÇEK: Zararlı alkol kullanımı sağlık sorunları riskinizi artırır. Alkol vücutta oksidan maddelerin yükselmesine neden olarak bağışıklık sisteminizi baskılar ve enfeksiyonlara daha dirençsiz kalmanıza neden olur.
 
EFSANE: Termal Tarayıcılar ile COVID-19 tanımlanabilir.
GERÇEK: Termal tarayıcılar, ateşi olan (yani vücut sıcaklığı normal vücut sıcaklığının üzerinde olan) kişileri tespit etmede etkilidir. COVID-19 bulaşmış kişileri tespit edemezler. Ateşin birçok nedeni vardır. Yardıma ihtiyacınız varsa sağlık uzmanınızı arayın veya ateşiniz varsa acil tıbbi yardım alın. COVID-19 ayırıcı tanısı günümüzde en pratik ve yaygın olarak PCR ve/veya ELIZA testleri ile yapılmaktadır.
 
EFSANE: COVID-19 tedavisi için ilaçlar var ancak dağıtılmamaktadır.
GERÇEK: Şu anda COVID-19'un tedavisi veya önlenmesi için ruhsatlı ilaç bulunmamaktadır.
Birkaç ilaç denemesi devam ederken, şu anda hidroksiklorokin veya başka herhangi bir ilacın COVID-19'u iyileştirebileceğine veya önleyebileceğine dair hiçbir kanıt yoktur. Hidroksiklorokinin yanlış kullanımı ciddi yan etkilere ve hastalığa neden olabilir ve hatta ölüme bile yol açabilir. Dünya Sağlık Örgütü, COVID-19'u tedavi etmek için ilaç geliştirme ve değerlendirme çabalarını koordine etmektedir.
 
EFSANE: Çorbalara veya yemeklere acı biber katılırsa COVID-19 önlenebilir.
GERÇEK: Çorbanıza veya diğer öğünlerinize biber eklemek COVID-19'u ÖNLEMEZ veya iyileştirmez
Yemeğinizdeki acı biberler çok lezzetli olsa da COVID-19'u önleyemez veya iyileştiremez. Kendinizi yeni koronavirüse karşı korumanın en iyi yolu, diğerlerinden en az 1 metre uzakta durmak ve ellerinizi sık sık ve iyice yıkamaktır. Dengeli beslenmek, bol su tüketmek, düzenli egzersiz yapmak ve iyi uyumak genel sağlığınız için de faydalıdır.
 
Değerli okurlar, köşemin sınırı nedeniyle sizler için Dünya Sağlık Örgütü’nün sayfasından derlediğim COVID-19 hakkındaki efsaneler ve gerçekler ile ilgili bilgileri paylaşmaya önümüzdeki günlerde devam edeceğim. Lütfen takipte kalın.
 
Panikle daha kötü oluruz, bilgiyle ve uygulamayla güçleniriz.
 
Sağlıkla kalın.